ΔΔ10: Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ

6.1. Ιστορική αναδρομή
Οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων (Σ.Γ.Κ.) είναι οι οργανώσεις όσων έχουν παιδιά στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Νηπιαγωγείο-Δημοτικό- Γυμνάσιο) και στην μεταϋποχρεωτική (Λύκειο- ΤΕΕ) και ορίζονται σύμφωνα με το νόμο ως σωματεία. Διαφοροποιούνται όμως από τα κλασικά εργατικά σωματεία και τις άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις, καθώς δε συγκροτούνται σε ενιαία επαγγελματικά ή άλλα ομοειδή ταξικά χαρακτηριστικά, αλλά στη βάση της κοινότητας συμφερόντων που προκύπτουν από τη φοίτηση των παιδιών τους στο σχολείο. Η κοινότητα αυτή των συμφερόντων περιλαμβάνει την προσφορά όλων εκείνων των στοιχείων που βοηθούν τα παιδιά να κατακτήσουν το μορφωτικό αγαθό και να γίνουν υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες στην κοινωνία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι Σ.Γ.Κ. προσδιορίζονται ως προς τη λειτουργία και τη δράση τους με βάση τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των συνοικιών που τα σχολεία τους εντάσσονται (αγροτικές, εργατικές, μεσοαστικές και αστικές συνοικίες) και τον τύπο του σχολείου που είναι εγγεγραμμένα τα παιδιά τους (Δημόσιο ή Ιδιωτικό).
Οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων ανδρώθηκαν μετά τη μεταπολίτευση, όπου άρχισαν σταδιακά να δημιουργούνται, κατά σχολεία και κατά τόπους, τα πρώτα εμβρυακά όργανα συσπείρωσης των γονέων για ειδικά προβλήματα της εκπαίδευσης (κτιριακό, διπλοβάρδια, πληθωρικά τμήματα, προβλήματα θέρμανσης κλπ.) αλλά και να συμμετέχουν με οργανωμένη μορφή στα κεντρικά εκπαιδευτικά ζητήματα που ανοίχτηκαν την περίοδο εκείνη («γλωσσικό», μονοτονικό σύστημα κλπ.). Οι Σ.Γ.Κ., εστίασαν την προσοχή τους στην καταγγελία των πιο ακραίων στοιχείων της εκπαιδευτικής ανισότητας που προκαλούσε η εκπαιδευτική πολιτική, της τότε κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και ανεδείκνυαν τα ζητήματα που σχετίζονταν τόσο με τους περιορισμούς που έμπαιναν από τα διάφορα εξεταστικά συστήματα που απέκλειαν την είσοδο στα ΑΕΙ των παιδιών που προέρχονταν από τα φτωχά λαϊκά στρώματα, όσο και με τη διεκδίκηση της ισότιμης εκπροσώπησης των γονέων και των μαθητών στα όργανα διοίκησης του σχολείου. Τα αιτήματα των Σ.Γ.Κ. της περιόδου εκείνης αλλά κι αργότερα αναφέρονταν: α) στην αναδιάρθρωση των εκπαιδευτικών βαθμίδων με τη δημιουργία της ενιαίας 9χρονης βασικής εκπαίδευσης και του ενιαίου πολυκλαδικού λυκείου β) στον εκδημοκρατισμό και τον εκσυγχρονισμό των βιβλίων και των εκπαιδευτικών μεθόδων γ) στο διπλασιασμό των δαπανών για την Παιδεία και την αντιμετώπιση των οξύτατων υλικοτεχνικών προβλημάτων των σχολείων και δ) στην ισότιμη συμμετοχή της Συνομοσπονδίας Γονέων σε όλα τα κέντρα λήψης των αποφάσεων του Υπουργείου Παιδείας και τη θεσμοθέτηση της συμμετοχής τους στη διοίκηση του σχολείου.
Η θεσμική αναγνώριση των Σ.Γ.Κ. έγινε με την ανάληψη της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ, το 1981, όπου και αναγνωρίστηκε ότι αποτελούσαν έναν από τους πιο μαζικούς μηχανισμούς της λαϊκής συμμετοχής και της αποκεντρωμένης διοίκησης, όχι μόνο σε σχέση με την εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και γενικότερα. Αναφορικά με τη δεύτερη περίπτωση, οι προοπτικές που ανοίγονταν για το θεσμό των ΣΓΚ αναφέρονταν βασικά σε δυο τομείς κοινωνικής δραστηριοποίησης: Αρχικά στον τομέα της πολιτιστικής ανάπτυξης ευρύτερα της τοπικής κοινωνίας (πολιτιστικές δραστηριότητες μέσα στα σχολεία) και αφετέρου στον τομέα της διαφώτισης των γονιών πάνω σε παιδαγωγικά θέματα (πχ. αγωγής και ψυχολογίας των παιδιών) και της ενημέρωσής τους για ειδικά κοινωνικά ζητήματα (πχ. αγωγή υγείας). Επιπρόσθετα έγινε προσπάθεια να συνδεθούν οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων με τα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την καλύτερη σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία και τις ανάγκες της. Αποτέλεσμα αυτών ήταν να κατοχυρωθεί θεσμικά ο ρόλος των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων με το ν.1566/85 και να ορισθεί η οργανωτική δομή τους. Επίσης, μέσα από τις διατάξεις του νόμου καθορίστηκε η εκπροσώπηση των Σ.Γ.Κ. στα όργανα διοίκησης του σχολείου (Σχολική Επιτροπή) και στις Δημοτικές και Νομαρχιακές Επιτροπές Παιδείας. Γενικότερα, την περίοδο αυτή, οι Σ.Γ.Κ. αποκτούν ένα αυξημένο κοινωνικό κύρος και επιζητείται από τους Υπουργούς και άλλους κρατικούς παράγοντες, η στενή συνεργασία μαζί τους πάνω στα οξυμένα προβλήματα της εκπαίδευσης. Το κίνημα των γονιών, την περίοδο αυτή, εκφράζεται κυρίως μέσα από την Α.Σ.Γ.Μ.Ε. που, ως φορέας τοποθετείται στα μεγάλα εκπαιδευτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά πράγματα της χώρας.
Η αναγνώριση του παρεμβατικού ρόλου των Σ.Γ.Κ. στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας, μέσα από το ν. 1566/85, αντικειμενικά σήμαινε και την αναγνώριση του γονεϊκού κινήματος, ως συστατικού στοιχείου του εκπαιδευτικού κινήματος. Μέχρι το 1981, το εκπαιδευτικό κίνημα εκφραζόταν μέσα από τις οργανώσεις των εκπαιδευτικών (Δ.Ο.Ε., Ο.Λ.Μ.Ε., Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.), του φοιτητικού κινήματος που είχε βγει δυναμωμένο από τη ριζοσπαστική του δράση την περίοδο της δικτατορίας (ΕΦΕΕ, ΕΣΕΕ) και του μαθητικού κινήματος, που αν και δεν είχε αποκτήσει ακόμη τη δική του αυτοτελή οργανωτική δομή (μαθητικά συμβούλια), αποτελούσε τη «δεξαμενή» του σπουδαστικού κινήματος. Η θεσμοθέτηση των Σ.Γ.Κ. σήμανε την αναγνώριση του δικαιώματος των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων να έχουν άμεση παρέμβαση για ζητήματα που αφορούσαν την εκπαίδευση και το μέλλον των παιδιών τους, παρόλο που είχαν κατακτήσει μια σχετική οργανωτική αυτοτέλεια, ήδη, από τη δεκαετία του 1970 και παράλληλα, η δράση τους προσανατολίστηκε στα γενικότερα αιτήματα που πάλευε το εκπαιδευτικό κίνημα. Μελετώντας τις αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων της περιόδου εκείνης, είτε πρόκειται για τα πρωτοβάθμια είτε για τα δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια όργανα, θα μπορούσαμε να τις συγκεφαλαιώσουμε στα εξής: Πρώτον, στην προάσπιση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Παιδείας, δεύτερον, στην κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και της παραπαιδείας, τρίτον, στην ανάπτυξη πολιτιστικών και άλλων δραστηριοτήτων μέσα κι έξω από το σχολείο και τέταρτον την προώθηση της συστηματικής επιστημονικής εκπαίδευσης των παιδιών σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας και της ειρήνης.
Η κατάκτηση της οργανωτικής δομής και της αυτοτέλειας των Σ.Γ.Κ. και η ενασχόλησή τους με εκπαιδευτικά και ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα, επέτρεψε στο γονεϊκό κίνημα, προς το τέλος της δεκαετίας του 1980, την ολοένα και περισσότερο πολιτικοποίηση της λειτουργίας τους, ασκώντας αυστηρή κριτική στην εκπαιδευτική πολιτική του ΠΑΣΟΚ. Στο χρονικό αυτό σημείο, τις κεντρικές Ενώσεις Γονέων και Κηδεμόνων τις ελέγχει, σε σημαντικό βαθμό το Κ.Κ.Ε. και ειδικά των Δήμων των εργατικών συνοικιών της Αθήνας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι ΣΓΚ δεν είχαν μια αξιόλογη δραστηριότητα και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ο προσανατολισμός της κριτικής των Σ.Γ.Κ. εστιάστηκε στο ότι ο ν. 1566/85, παρά τα όποια θετικά σημεία του σε σχέση με τα νέα γνωστικά αντικείμενα και καινοτομίες που εισήγαγε (ξένες γλώσσες, μείωση αριθμού μαθητών ανά τμήμα, βιβλιοθήκες), αυτές δεν εφαρμόστηκαν. Οι ανισότητες, οι ταξικοί φραγμοί και οι αποκλεισμοί στη μόρφωση διατηρούνται και μεγαλώνουν για τα παιδιά της εργατικής τάξης, κυρίως για τις λεγόμενες σχολές «ανώτερου κοινωνικού κύρους» (ιατρική, πολυτεχνείο). Οι γονείς συνεχίζουν να πληρώνουν αδρά για φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα (που γιγαντώνουν μετά το 1985) στην προσπάθειά τους τα παιδιά να ξεφύγουν από τη «μοίρα» του εργάτη, ενώ η ταξική παιδεία αναγνωρίζεται ότι υφίσταται. Σε αυτή τη φάση το γονεϊκό κίνημα ταυτίστηκε με τους πολιτικούς στόχους για την Παιδεία με τα κόμματα της Αριστεράς και ειδικά με το Κ.Κ.Ε. και ζητούσε την ουσιαστική καθιέρωση της 9χρονης Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης και του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου, την αύξηση των δαπανών για τη Παιδεία, την αναβάθμιση και τον εκδημοκρατισμό του σχολείου. Ταυτόχρονα έμπαιναν και οι πρώτοι στόχοι για τη συμπόρευση του γονεϊκού κινήματος με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα. Αναφορικά με την κοινωνική και πολιτική δραστηριοποίηση το γονεϊκό κίνημα επέκτεινε το κύκλο των αιτημάτων τους με συζητήσεις για τα ευρύτερα θέματα, όπως την απειλή της ειρήνης από τα πυρηνικά όπλα (με αφορμή το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο στο Τσερνομπίλ) και της ανάγκης της διεθνούς συνεργασίας για την επίλυση των διενέξεων στον πλανήτη.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της επόμενης διαφάνηκε ότι μέσα στο κίνημα των γονέων υπήρχαν δυο ουσιαστικές «γραμμές» που εκφράζονταν πολιτικά από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ. Το έντονο πολιτικό κλίμα, απόρροια των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων του 1989 και του 1990, δε θα μπορούσε να μην επηρεάσει τα συνδικαλιστικά όργανα των γονέων. Το γεγονός ότι στους Σ.Γ.Κ. δεν υπάρχει κοινότητα ενιαίων συμφερόντων, αφού συμμετέχουν γονείς από όλα τα κοινωνικά στρώματα και όλους τους πολιτικούς χώρους, επέτρεψε να δημιουργηθεί μέσα στα όργανα τους ένα έντονο πολωτικό κλίμα. Από τη μια μεριά οι Σ.Γ.Κ. που ελέγχονταν από το ΠΑΣΟΚ κατηγορούσαν το Κ.Κ.Ε. για «κομματικοποίηση» των σχολείων μέσω της δράσης των τοπικών οργανώσεων του Κ.Κ.Ε., της Κ.Ν.Ε. (πολιτικής νεολαίας του Κ.Κ.Ε.) και των Ενώσεων Γονέων. Από την πλευρά του ΚΚΕ καταγγέλλονταν «οι επεμβάσεις στο συνδικαλιστικό κίνημα των γονιών» μέσω της ανατροπής του εκλογικού συστήματος στην προσπάθεια να ελεγχθεί το γονεϊκό κίνημα από την κεντρική εξουσία. Το πολωτικό αυτό σχήμα θα κυριαρχήσει όλη τη δεκαετία του 1990 και θα χαρακτηρίσει τη δράση του Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων σε σημαντικό βαθμό, ενώ νέα προβλήματα θα παρουσιαστούν στο εσωτερικό του εκπαιδευτικού κινήματος. Η αντιπαλότητα αυτή είχε ως αντικείμενο τον προσανατολισμό του γονεϊκού κινήματος: Από τη μια μεριά, η σοσιαλδημοκρατία ήθελε το πεδίο ενασχόλησης των Σ.Γ.Κ. να εστιάζεται στη στήριξη των αποφάσεων της Κυβέρνησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για την αναδιάρθρωση της Παιδείας στις προκλήσεις που έμπαιναν από την εισδοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του γονεϊκού κινήματος αποτελούσε η συγκρότηση, κατά σχολείο και κατά Δήμο, των Σχολών Γονέων. Οι Σχολές Γονέων που προωθούνταν κυρίως από τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ στόχευαν στην ουσιαστική επικοινωνία των δυο βασικών φορέων της κοινωνικής αγωγής (σχολείο- γονείς) με σκοπό να μην περιορίζεται αποκλειστικά στις ολιγόλεπτες συζητήσεις κατά την παράδοση της βαθμολογίας των μαθητών, αλλά να επεκτείνεται και σε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Ο προσανατολισμός αυτός στη δράση του γονεϊκού κινήματος βρήκε ιδιαίτερη απήχηση μέσα κι έξω από τα σχολεία και επεκτάθηκε και σε ζητήματα προάσπισης του κοινωνικού σώματος από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το κάπνισμα, τις βλαβερές επιδράσεις της τηλεόρασης κλπ. Για να κατακτήσει αυτή η συνεργασία το στόχο της, για να γίνει γόνιμη και δημιουργική και για να βοηθήσει «ολιστικά» το μαθητή στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, δε θα έπρεπε να περιοριστεί σε καθαρά παιδαγωγικά θέματα, αλλά μέσω της στενής σχέσης, όχι του απρόσωπου σχολείου, αλλά του καθηγητή με το γονέα του μαθητή, να επιδιωχθεί η κοινωνική αποτελεσματικότητα της γνώσης και της κοινωνικοποίησης. Αυτό βασικά απαιτούσε έναν νέο τύπο καθηγητή και γονέα και ένα διαφορετικό, ποιοτικότερο επίπεδο σχέσεων ανάμεσά τους. Παράλληλα, και στηριζόμενοι σε υπάρχουσες δομές, οι Σχολές Γονέων σκόπευαν στην εναργέστερη ενημέρωση των Γονέων πάνω στα προβλήματα των παιδιών τους και συνολικά της λειτουργίας της οικογένειας, στηριζόμενοι στην εμπειρία που είχε αποκτηθεί από προηγούμενες δεκαετίες. Επιπρόσθετα, σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη της δράσης των ΣΓΚ τη δεκαετία του 1990 διαδραμάτισε η Ε.Ε. η οποία ενθάρρυνε την ενεργητικότερη εμπλοκή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πιο συγκεκριμένα επιχειρήθηκε να συστηματοποιηθεί η προσπάθεια επιμόρφωσης των γονέων μέσα από ένα υποέργο του ευρωπαϊκού προγράμματος SOCRATES με αντικείμενο τη γονεϊκή συμμετοχή στα Σχολεία (Parental Participation on Schools, PALS), το οποίο και εξέδωσε το Parental Charter, ένα είδος «οδηγού», που κινείται στη λογική της ενημέρωσης των γονέων σε θέματα εκπαίδευσης και στους ρόλους που αναμένονται από αυτούς. Το κύριο χαρακτηριστικό όμως της παρέμβασης της Ε.Ε. είναι η προσπάθεια ενίσχυσης της ουσιαστικής συνεργασίας του σχολείου με την οικογένεια και τους φορείς της τοπικής κοινωνίας και η αναζήτηση αποδοτικών σχημάτων γονεϊκής εμπλοκής στα εκπαιδευτικά πράγματα.
Από την άλλη πλευρά, η δράση της Αριστεράς μέσα στους ΣΓΚ αποσκοπούσε στην αποκάλυψη του ταξικού χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος, στην κριτική των αθέατων πλευρών των εκπαιδευτικών νομοσχεδίων, στην αντιμετώπιση της μαθητικής διαρροής στο Γυμνάσιο, της ταξικής επιλογής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και της επαγγελματικής αβεβαιότητας των αποφοίτων από την υποχρεωτική εκπαίδευση ή τα πανεπιστήμια της χώρας. Κύρια θέση αποτελούσε το γεγονός ότι οι ανισότητες διατηρούνται και αυξάνονται καθ’ όλη τη δεκαετία του ’80 και του ’90 και προέβαλλε τα αιτήματα για την καθιέρωση της 9χρονης και της 12χρονης εκπαίδευσης αντίστοιχα για κάθε περίοδο και την αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 15% του κρατικού προϋπολογισμού. Παράλληλα και σε σχέση με τον επιχειρούμενο εκδημοκρατισμό του εκπαιδευτικού συστήματος από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, η Αριστερά πρόβαλλε το αίτημα για τη ριζική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος σε δημοκρατική κατεύθυνση με αναβάθμιση του ρόλου των γονέων πέρα κι έξω από προσπάθειες ενσωμάτωσης στις επιμέρους εκπαιδευτικές πολιτικές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Αριστερά επιχείρησε να στρέψει το γονεϊκό κίνημα στην κατεύθυνση της ανάπτυξης του ταξικού του χαρακτήρα και προς αυτή την κατεύθυνση επικράτησαν, ως συνδικαλιστικό σχήμα, σε αρκετές από τις αρχαιρεσίες και τα συνέδρια του ΣΓΚ. Προς τα μέσα της δεκαετίας του ’90 η κομμουνιστική αριστερά έβλεπε το γονεϊκό κίνημα, ως έναν από τους βασικούς κρίκους για τη συγκρότηση του ταξικού εκπαιδευτικού μετώπου που μεταφράστηκε ως αίτημα με το «Μέτωπο Παιδείας» στα πλαίσια της πολιτικής της συγκρότησης του «λαϊκού μετώπου, για μια λαϊκή παιδεία, σε μια λαϊκή οικονομία».
Αναφορικά με τη δομή και την οργάνωση των ΣΓΚ αυτή ακολουθεί την ανάλογη διάρθρωση των εργατικών συνδικάτων: Στη βάση βρίσκονται τα πρωτοβάθμια σωματεία που λειτουργούν σε κάθε σχολική μονάδα και τα οποία εκλέγουν σε τακτά χρονικά διαστήματα Διοικητικό Συμβούλιο, Εξελικτική Επιτροπή και αντιπροσώπους για την Ένωση Γονέων και Κηδεμόνων του εκάστοτε Δήμου. Οι αντιπρόσωποι για την Ένωση Γονέων σε τακτική Γενική Συνέλευση εκλέγουν Δ.Σ. που εκπροσωπεί τους ΣΓΚ στα γεωγραφικά όρια ενός Δήμου και αντιπροσώπους για την Ομοσπονδία Γονέων σε επίπεδο νομού. Παράλληλα οι αντιπρόσωποι της Γ.Σ. της Ομοσπονδίας εκλέγουν την Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων Μαθητών Ελλάδας.

6.2. Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δήμου Περιστερίου. Δομή και σύνθεση
Χαρτογράφηση του χώρου:
Για το σχολικό έτος 2001-2002, τα 43 από τα 45 Διοικητικά Συμβούλια των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων έχουν 7μελή σύνθεση κι από ένα σχολείο με 9μελή και 11μελή σύνθεση. Δικαίωμα υποψηφιότητας έχουν και οι δυο γονείς ή οι κηδεμόνες που έχουν παιδιά στο σχολείο. Στο σύνολο των περιπτώσεων υπάρχουν ενιαία ψηφοδέλτια, παρ’ ότι τα καταστατικά των Σ.Γ.Κ. δεν απαγορεύουν τα παραταξιακά. Οι εκλογές προκηρύσσονται συνήθως το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, όπου και ανακοινώνεται η συγκεκριμένη ημέρα της Γενικής Συνέλευσης του Συλλόγου, που στις περισσότερες περιπτώσεις συμπίπτει με την ημέρα των εκλογών. Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων από την εφορευτική επιτροπή συνέρχεται το Δ.Σ. που απαρτίζεται από τα μέλη που κατά σειρά έχουν λάβει τους περισσότερους σταυρούς, έως ότου συμπληρωθεί ο αριθμός των θέσεων που ορίζει το καταστατικό. Συνήθως, στην πρώτη συνεδρίαση εκλέγεται ο Πρόεδρος του Δ.Σ. που κατά κανόνα είναι αυτός-ή που έχει λάβει τους περισσότερους ψήφους. Γίνεται, επίσης, η κατανομή των υπολοίπων θέσεων του Δ.Σ. (αντιπρόεδρος, γραμματέας, ταμίας) και μπαίνουν τα άμεσα καθήκοντα. Αναφορικά με την οργανωτική πυκνότητα στις αρχαιρεσίες για την ανάδειξη των ΔΣ, τη συμμετοχή στις ΓΣ και στην υλοποίηση των αποφάσεων, αυτή κινείται κατά μέσο όρο στο 30%, που αυξομειώνεται ανάλογα με τη θεματολογία και τις επιμέρους πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν οι επιμέρους ΣΓΚ.
Όσον αφορά τη σύνθεση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των Συλλόγων Γονέων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε σχέση με το φύλο, το επάγγελμα και το δείκτη εκπαίδευσης αυτά αποτυπώνονται ως εξής: Από το σύνολο των 45 σχολείων και σε συνολικό αριθμό 321 μελών που απαρτίζουν τα Διοικητικά Συμβούλια, η σύνθεση με βάση το φύλο αποτελείται από 234 Γυναίκες που αποτελούν το 72,9% και από 87 Άντρες, το 27,1%. Απ’ αυτό και μόνο το στοιχείο διαφαίνεται ο έντονος γυναικείος χαρακτήρας, στοιχείο που αποτυπώνει ορισμένες ιδιαίτερες πλευρές της ανάπτυξης των ΣΓΚ.
Αν τώρα επιχειρηθεί η καταγραφή της επαγγελματικής δραστηριότητας των μελών ανάλογα με το φύλο, τότε αυτή αποτυπώνεται από τον πίνακα 1:



ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ Δ.Σ. ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ, ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2001-2002
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΝΤΡΕΣ ΣΥΝΟΛΟ
Εκπαιδευτικοί 8 1 9 2,8%
Οικοδόμοι, εργάτες, οδηγοί, ναυτικοί 2 5 7 2,2%
Αστυνομικοί, στρατιωτικοί, λιμενικοί κλπ. 11 11 3,4%
Μισθωτοί στο δημόσιο τομέα 16 24 40 12,5%
Μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα 18 24 42 13,1%
Έμποροι, αυτοαπασχολούμενοι 12 17 29 9%
Γιατροί, δικηγόροι, οικονομολόγοι, κτλ. 1 5 6 1,9%
Οικιακά 173 173 53,9%
Άνεργοι 4 4 1,2%
Σύνολο 234 87 321
Πηγή: Αποδελτίωση και επεξεργασία συνεντεύξεων με ΔΣ ΣΓΚ.
Με βάση τον πίνακα 1 γίνεται φανερό, ότι η πολυπληθής κατηγορία Οικιακά που χαρακτηρίζει αποκλειστικά τις Γυναίκες, δίνει και πάλι το γυναικείο στίγμα στη σύνθεση των Δ.Σ. αφού αποτελούν το 53,9% του συνόλου και ανάμεσα στις Γυναίκες ανέρχεται στο 73,9%. Ακολουθούν σε περίπου ίδια ποσοστά οι μισθωτοί του Δημόσιου και του Ιδιωτικού Τομέα (Δ.Τ.=40% και 12,5%, ΙΔ.Τ.=42% και 13,1%). Αν όμως ο Δημόσιος και Ιδιωτικός τομέας συμπεριληφθούν σε ενιαία κατηγορία, τότε η ευρύτερη κατηγορία των μισθωτών ανέρχεται σε 82 και 25,5% και πάλι όμως υπολείπεται κατά 28,4% από τα Οικιακά. Κατόπιν, και ως ευδιάκριτες κατηγορίες ανέρχονται οι Έμποροι- Αυτοαπασχολούμενοι που ανέρχονται σε 29 και ποσοστό 9% κι ακολουθούν οι αστυνομικοί- στρατιωτικοί σε 11 και 3,4%, οι εκπαιδευτικοί σε 9 και 2,8%, οι εργάτες σε 7 και 2,2% και τέλος τα επαγγέλματα αυξημένου κοινωνικού κύρους (δικηγόροι, γιατροί) σε 6 και 1,9%. Αναφορικά με τις τέσσερις τελευταίες περιπτώσεις, στο σύνολό τους ανέρχονται σε 62 και 19,1% που υπολείπονται κατά 34,8% από τα Οικιακά και 6,4% από τους μισθωτούς. Αξιοσημείωτα ακόμη είναι τα εξής: α) Σε όλες τις κατηγορίες, εκτός αυτής των Οικιακών και των Εκπαιδευτικών, οι Γυναίκες αποτελούν τα 2/3 περίπου ανά κατηγορία σε σχέση με τους Άνδρες. β) Είναι πολύ μικρός ο αριθμός και το ποσοστό των εργατών που συμμετέχουν στα ΔΣ των ΣΓΚ των δημοτικών σχολείων, κυρίως των Οικοδόμων, σε σχέση με τον αριθμό του κλάδου στην τοπική κοινωνία του Περιστερίου και γ) Ο αριθμός των απασχολουμένων σε επαγγέλματα «τάξης και ασφάλειας» (αστυνομικοί, στρατιωτικοί) παρόλο που σε απόλυτο αριθμό είναι μικρός, εντούτοις, αποτελούν μια ενδιαφέρουσα περίπτωση, καθώς δεν επιτρέπεται ή δεν ενθαρρύνεται από τους εσωτερικούς κανονισμούς των Σωμάτων που υπηρετούν η συνδικαλιστική δραστηριότητα μέσα στο χώρο εργασίας τους και κατά συνέπεια δεν έχουν την αντίστοιχη εμπειρία. Αναφορικά με το δείκτη εκπαίδευσης των μελών των Δ.Σ. ΣΓΚ των Δημοτικών Σχολείων του Δήμου Περιστερίου, καταγράφονται τα εξής στον πίνακα 2.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕΛΩΝ Δ.Σ. ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΝΤΡΕΣ ΣΥΝΟΛΟ
Μερικών τάξεων Δημοτικού
Δημοτικού 7 7 3,2%
Γυμνασίου 23 1 24 10,9%
Τεχνική Επαγγελματική Σχολή 3 1 4 1,8%
Λυκείου 97 40 137 62%
Στρατιωτικές Σχολές, Αστυνομίας, 11 11 5%
ΤΕΙ 9 9 18 8%
ΑΕΙ 8 12 20 9%
ΣΥΝΟΛΟ 147 74 221 100%
Πηγή: Αποδελτίωση και επεξεργασία συνεντεύξεων με ΔΣ ΣΓΚ.

Με βάση τον πίνακα 2 γίνεται φανερό ότι η λυκειακή εκπαίδευση υπερτερεί έναντι των άλλων μορφών εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα αποτελεί το 62% επί του συνόλου, ενώ αν συμπεριληφθούν και οι άλλες μορφές εκπαίδευσης που αντιστοιχούν σε δωδεκαετή ή άλλη επιπλέον εκπαίδευση (ΤΕΣ, Στρατιωτικές Σχολές), τότε το ποσοστό αυτό προσεγγίζει το 68,8%. Αντίστοιχα, η κατηγορία των αποφοίτων Δημοτικού αποτελείται από 7 άτομα και ποσοστό 3,2%, οι απόφοιτοι Γυμνασίου σε 24 και 10,9%, ενώ οι απόφοιτοι των ΤΕΙ σε 18 και 8,1% και των ΑΕΙ σε 20 και 9%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω κατανομή ποσοστών ισομερίζεται αν γίνει με βάση το φύλο. Έτσι στην πολυπληθή κατηγορία των αποφοίτων Λυκείου, στις 97 Γυναίκες αντιστοιχεί ποσοστό 66% (+4,1%) και στους 40 Άντρες 54% (-7,9%).
Ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν σχετικά με το δείκτη εκπαίδευσης των Προέδρων των Δ.Σ. των ΣΓΚ., που γενικά κατέχουν μια θέση αυξημένου κοινωνικού κύρους και υπευθυνότητας σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΤΩΝ Δ.Σ. ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ, ΣΧ. ΕΤΟΣ 2001-2002
ΤΥΠΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΣ % ΑΝΤΡΕΣ % ΣΥΝΟΛΟ %
Δημοτικού 3 3 6,6
Γυμνασίου 3 1 4 8,8
Λυκείου 14 12 26 57,7
ΤΕΙ 2 3 5 11,1
ΑΕΙ 1 6 7 15,5
Σύνολο 23 22 45 100
Πηγή: Αποδελτίωση και επεξεργασία συνεντεύξεων με ΔΣ ΣΓΚ.

Όπως διαφαίνεται και από τον πίνακα 3, παρατηρούνται ορισμένες αποκλίσεις από τον πίνακα 2: Οι απόφοιτοι Δημοτικού ανέρχονται σε 3 (6,6% και +3,4 από το μ.ό.), του Γυμνασίου σε 4 (8,8% και -2,1), του Λυκείου σε 26 (57,7% και -11,1), των ΤΕΙ σε 7 (11,1% και +3) και των ΑΕΙ σε 7 (15,5% και +6,5). Επίσης, διαφαίνεται, ότι οι Λυκειακές σπουδές υπερτερούν έναντι των άλλων τύπων εκπαίδευσης. Οι απόφοιτοι Λυκείου συγκεντρώνουν αυξημένη πλειοψηφία και είναι 8 φορές περισσότεροι από τους απόφοιτους του Δημοτικού, 6,5 φορές από τους απόφοιτους Γυμνασίου και 26,6 φορές περισσότεροι από τους απόφοιτους της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (5 φορές από τους απόφοιτους των ΤΕΙ και 8,2 φορές από τους απόφοιτους ΑΕΙ). Παρατηρείται, όμως, και μια διαφοροποίηση στα ποσοστά της παραπάνω κατανομής ανάμεσα στα δυο φύλα. Στις Γυναίκες η Λυκειακή εκπαίδευση υπερτερεί έναντι της δημοτικής– στοιχειώδους εκπαίδευσης μόλις κατά 4,7% (- 4% από το μ.ό.), ενώ αντίθετα στους Άντρες η διαφορά είναι απόλυτη (26,6%) αφού δεν υπάρχει πρόεδρος σε Σ.Γ.Κ. της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που να είναι απόφοιτος Δημοτικού. Στις Γυναίκες η σχέση Λυκείου- Γυμνασίου είναι 4,7% (-1,7% του μ.ό.), ενώ στους Άντρες 12% (-5,5% του μ.ó.). Η σχέση Λυκείου με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΑΕΙ και ΤΕΙ) είναι για τις Γυναίκες 4,7% (-7%) ενώ στους Άντρες είναι μόλις 2,8% (10,4% του μ.ό). Στις Γυναίκες, οι πρόεδροι απόφοιτοι της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (Δημοτικό-Γυμνάσιο, Λύκειο) υπερτερούν έναντι των Αντρών (43% έναντι 32%), ενώ οι άντρες υπερτερούν έναντι των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (ΤΕΙ-ΑΕΙ) (18% έναντι 7%).
Όσον αφορά την επαγγελματική δραστηριοποίηση των προέδρων των Σ.Γ.Κ., για την ίδια περίοδο, αυτή καταγράφεται ως εξής:







ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ Δ.Σ. ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΦΥΛΟ
ΣΥΝΟΛΟ %
ΓΥΝΑΙΚΕΣ % ΑΝΤΡΕΣ %
Εκπαιδευτικός 1 1 2,2%
Οικοδόμος, εργάτης, οδηγός, ναυτικός
Αστυνομικός, στρατιωτικός, 2 2 4,4%
Μισθωτός στο δημόσιο τομέα 2 8 10 22,2%
Μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα 2 6 8 18,4%
Έμπορος, αυτοαπασχολούμενος 2 4 6 13,3%
Γιατρός, δικηγόρος, οικονομολόγος, κτλ. 2 2 4,4%
Οικιακά 16 16 35,5%
Άνεργος-η
Σύνολο 23 22 45 100%
Πηγή: Αποδελτίωση και επεξεργασία συνεντεύξεων με ΔΣ ΣΓΚ.

Με βάση τον πίνακα 4, διαφαίνεται ότι για τις Γυναίκες που κατέχουν θέση Προέδρου στο ΔΣ των ΣΓΚ υπερτερούν τα Οικιακά, ποσοστό 25%, που όμως υπολείπεται κατά 28,9 από το αντίστοιχο ποσοστό στη σύνθεση των ΔΣ. Οι Άντρες εκπροσωπούνται με τα επαγγέλματα των μισθωτών, είτε στο δημόσιο τομέα, είτε στον ιδιωτικό (18% και 14% αντίστοιχα). Επίσης, παρουσιάζονται δυο ενδιαφέροντα στοιχεία αναφορικά με τον πίνακα 1: Στα Διοικητικά Συμβούλια εκλέγονται, ως Πρόεδροι ένας αστυνομικός και ένας στρατιωτικός, ενώ αντίθετα δεν εκλέγεται κανένας εκπαιδευτικός.
Επιπρόσθετες παρατηρήσεις:
Οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων αποτελούν το μοναδικό, ίσως, χώρο κοινωνικής δραστηριοποίησης στην τοπική κοινωνία όπου συμμετέχουν και τα δυο φύλα και στα οποία μάλιστα οι Γυναίκες εκπροσωπούνται σε μεγαλύτερα ποσοστά. Όπως σημειώθηκε, ήδη, στη σύνθεση των ΔΣ οι Γυναίκες αποτελούν το 72,9% έναντι του 27,1% των Αντρών. Απεναντίας στη θέση των Προέδρου των ΔΣ, η κατανομή αλλάζει και σχεδόν ισομερίζεται ανάμεσα στις Γυναίκες και στους Άντρες. Η τάση αυτή της περιορισμένης συμμετοχής των Γυναικών στα προεδρεία των ΔΣ φαίνεται και στα 17 ΔΣ των ΣΓΚ από τα 21 Γυμνάσια του Δήμου Περιστερίου, όπου οι Γυναίκες κατέχουν τη θέση του προέδρου σε ποσοστό μόλις 29,4%, ενώ οι Άντρες σε 70,6%. Ως ερμηνεία της υψηλής αντιπροσώπευσης των Γυναικών στα ΔΣ των ΣΓΚ κι ταυτόχρονα της χαμηλής συμμετοχής στα προεδρεία, σε σχέση με την παραπάνω συμμετοχή, μπορούν να διατυπωθούν τα εξής: Ο ρόλος της Γυναίκας στην αναπαραγωγή της οικογένειας είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε σχέση με αυτή του Άνδρα. Η Γυναίκα επωμίζεται σχεδόν αποκλειστικά την ευθύνη της ανατροφής των παιδιών στα πρώτα χρόνια της φοίτησής του στο δημοτικό σχολείο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την αποεπαγγελματοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας των Γυναικών (το 73,9% δηλώνουν οικιακά) επιτρέπει στις Γυναίκες, όχι μόνο την ανατροφή και το διάβασμα των παιδιών αλλά και την εναργέστερη δραστηριοποίηση με τα κοινά του σχολείου. Η δραστηριοποίηση αυτή υπόκεινται σε ορισμένους περιορισμούς αναφορικά με τις δυνατότητες που παρέχονται τόσο από το σχολικό κανονισμό για το είδος και τη δράση του ΣΓΚ, όσο και με τις διαμορφωμένες σχέσεις που αναπτύσσονται σε κάθε σχολείο και ευρύτερα στην τοπική κοινωνία. Έτσι και σχεδόν αποκλειστικά, οι δράσεις των ΣΓΚ περιορίζονται στην ανάδειξη και επίλυση ορισμένων δυσλειτουργιών του σχολείου αναφορικά με την έλλειψη υλικοτεχνικών μέσων (θέρμανση, κουρτίνες, φωτοτυπικό), την ανάδειξη συμπληρωματικών μορφών εκπαίδευσης που δεν καλύπτονται από το σχολικό πρόγραμμα (τμήματα εκμάθησης παραδοσιακών χορών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, εικαστικών κλπ.), ενώ σε άλλες περιπτώσεις επεκτείνονται σε ζητήματα που σχετίζονται με τον περιορισμένο αριθμό αιθουσών, της έλλειψης δασκάλων ή για ζητήματα ποιότητας ζωής (πχ. κεραίες κινητής τηλεφωνίας).
Από την άλλη πλευρά και ως ερμηνεία της χαμηλής αντιπροσώπευσης των Γυναικών στη θέση των προέδρων των ΔΣ των ΣΓΚ σε σχέση με αυτήν των μελών (οι Γυναίκες κατέχουν το 72,9% των μελών των ΔΣ έναντι του 50,9% στις θέσεις του προέδρου) μπορούν να διατυπωθούν τα εξής: Η θέση του Προέδρου του ΔΣ αποτελεί θέση αυξημένου κοινωνικού κύρους όπου απαιτούνται ιδιαίτερες οργανωτικές ικανότητες για την ανάδειξη και την επίλυση προβλημάτων του σχολείου και την ανάπτυξη σχέσεων με το Σύλλογο Διδασκόντων, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και γενικότερα την τοπική κοινωνία. Γι’ αυτό το λόγο θεωρείται «φυσικό» να ψηφίζονται οι Άντρες για τη θέση του προέδρου και ιδιαίτερα όσοι διαθέτουν αυξημένα εκπαιδευτικά προσόντα ή δραστηριοποιούνται σε κοινωνικά αναγνωρισμένα επαγγέλματα. Πολλές φορές μάλιστα παρατηρείται το φαινόμενο να αναθέτουν την προεδρεία σε Άντρες, οι ίδιες τις Γυναίκες, παρότι κατέχουν όλες τις άλλες θέσεις του ΔΣ, ενώ εξ αντικειμένου οι Άντρες δεν μπορούν να παρευρίσκονται καθημερινά στη σχολική ζωή. Έτσι η κατανομή των ρόλων σε επίπεδο σχολικής μονάδας είναι οι Γυναίκες είτε από τη θέση του προέδρου είτε από τη θέση του απλού μέλους να κάνουν τη «λάντζα», ενώ οι Άνδρες να προσδίδουν κύρος στο ίδιο το όργανο του ΔΣ, αναφορικά με την εκπροσώπηση στα συμμετοχικά όργανα που προβλέπονται.
Στις παραπάνω παραμέτρους πρέπει να συνυπολογιστούν και τα εξής: α) Η συγκρότηση των ψηφοδελτίων δεν είναι πάντοτε εύκολη υπόθεση. Συνήθως, εκδηλώνεται μια απροθυμία από τη μεριά των Γονέων να θέσουν υποψηφιότητα για τη διενέργεια εκλογών και τη συγκρότηση ψηφοδελτίων, ενώ όταν αυτό επιτυγχάνεται γίνεται είτε εξ ανάγκης, μετά από πίεση του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, είτε ευκαιριακά από μια ομάδα μη εργαζόμενων γυναικών που έχουν τη δυνατότητα παραμονής στο σχολείο κατά την πρωινή ζώνη. β)Από την άλλη πλευρά, η πολιτικοποίηση των πρωτοβάθμιων ΣΓΚ δεν είναι έκδηλη, καθώς η δράση τους υπόκειται σε μια σειρά περιορισμούς, κυρίως, κάτω από την πίεση των άμεσων προβλημάτων που αναζητούν λύσεις, της σχεδόν ανύπαρκτης προϋπάρχουσας εμπειρίας σε μορφές συνδικαλιστικής οργάνωσης των γονέων (κυρίως των Γυναικών) και των νέων συνθηκών κοινωνικής συνεύρεσης που διαμορφώνονται. Είναι χαρακτηριστικό, ότι σε 30 από τα 45 Δημοτικά Σχολεία, οι ΣΓΚ έχουν δική τους αίθουσα συνεδριάσεων και η οποία διαμορφώνεται κατάλληλα για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες παραμονής των γονέων, τόσο κατά την πρωινή ζώνη όσο και κυρίως κατά την απογευματινή. Οι αίθουσες των ΣΓΚ σε πολύ μεγάλο βαθμό μετατρέπονται σε «στέκια των γονέων» για συνεύρεση, με καφέ, τσάι, «να πούμε τα νέα της γειτονιάς και του σχολείου». Είναι χαρακτηριστικό, επίσης, ότι σε πάρα πολλούς από τους ΣΓΚ, παρατηρείται ένας αυξημένος αριθμών Γυναικών μέσα στην αίθουσα συνεδριάσεων να καπνίζουν, γιατί «αισθανόμαστε ελεύθερες και μακριά από τα προβλήματα του σπιτιού». Μια σειρά τέτοια μικρά γεγονότα μαρτυρούν το γενικότερο ρόλο που παίζουν οι ΣΓΚ, στην ανάπτυξη συνεκτικών δεσμών ανάμεσα στους γονείς και τους κηδεμόνες ενός σχολείου. γ)Με βάση την καταγραφή επιμέρους στοιχείων και αναφορικά με το είδος των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των ΣΓΚ και των Φορέων της εκπαίδευσης, μπορούν επιπρόσθετα να καταγραφούν τα εξής: Στο σύνολο των περιπτώσεων δεν παρατηρείται καμιά αξιόλογη επαφή μεταξύ των διαφόρων θεσμών που εμπλέκονται με την εκπαίδευση. Ουσιαστικά επικρατεί μια οριζόντια διασύνδεση μέσα στον ίδιο τον εκπαιδευτικό και κοινοτικό θεσμό που περιορίζεται αποκλειστικά με τη διεύθυνση της σχολικής μονάδας και με την τοπική αυτοδιοίκηση. Και πάλι όμως αυτή η διασύνδεση υπόκειται σε περιορισμούς και εξαρτάται από το προϋπάρχον επίπεδο συνεργασίας με το Διευθυντή του σχολείου και τον κύκλο γνωριμιών των Προέδρων των ΔΣ των ΣΓΚ με παράγοντες του Δήμου που κατέχουν νευραλγικές θέσεις, όχι πάντοτε στενά συνδεδεμένες με την ευθύνη διαχείρισης πόρων και υλικών για τη λειτουργία των σχολείων. Στη βάση αυτή αναπτύσσεται ένας πρωτόλειος μηχανισμός πελατειακών σχέσεων και διείσδυσης των «παραγόντων» της τοπικής κοινωνίας, που εξαιτίας του «ιδιαίτερου ενδιαφέροντος» και του «προσωπικού χαρίσματος» που διαθέτουν, μπορούν να μεσολαβούν και να επιλύουν τα προβλήματα του σχολείου. Έτσι υποτιμάται η όποια επαφή των ΔΣ των ΣΓΚ με τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς και πρόσωπα αναφορικά με τα προβλήματα εκπαίδευσης, όπως με τον Προϊστάμενο Γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και τους Σχολικούς Συμβούλους. Αλλά και όταν αυτή η επαφή επιτυγχάνεται, περιορίζεται σε έκτακτα γεγονότα που σχετίζονται με την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου και για τα οποία οι γονείς έχουν ή απαιτούν να έχουν δικαίωμα συμμετοχής (εκπαιδευτικά κενά, συμπεριφορά εκπαιδευτικών κλπ). δ)Παράλληλα, και μέσω των δραστηριοτήτων των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων δίνεται η ευκαιρία για την εμφάνιση και την προβολή του έργου των εκπροσώπων του Δήμου Περιστερίου (εορταστικές συγκεντρώσεις, κοπή πίτας, θεατρικές παραστάσεις, εκδηλώσεις παιδαγωγικού ή κοινωνικού χαρακτήρα ε) Αναφορικά με τα κίνητρα δραστηριοποίησης των γονέων και ιδίως των Γυναικών θα σημειώναμε τα εξής: Η απόφαση συμμετοχής ενός γονέα να συμμετάσχει στα κοινά του σχολείου είτε από τη θέση του απλού μέλους, είτε από τη θέση του μέλους του προεδρείου πρέπει να αναζητηθούν και σε ορισμένες άλλες παραμέτρους που σχετίζονται και με την αποκόμιση άμεσου οφέλους. Αναφορικά με τη συνεργασία των μελών Δ.Σ. με τη σχολική κοινότητα διαφαίνεται ότι οι γονείς των μαθητών που συμμετέχουν σε Δ.Σ. των συλλόγων γονέων έχουν πιο σταθερή συνεργασία με τους δασκάλους των παιδιών τους, με τους οποίους συνεργάζονται, τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, σε αντίθεση με τους μαθητές που παρουσιάζουν σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες και που η συχνότητα συνεργασίας τους με τους δασκάλους των παιδιών τους εκτιμάται πως κυμαίνεται σε μια ή δυο φορές το χρόνο. Σε ορισμένες περιπτώσεις καταγράφεται μια απευθείας σχέση ανάμεσα στην κοινωνική δραστηριοποίηση του γονέα ενός μαθητή και της συνολικής παρουσίας του παιδιού του (πχ. σχολική επίδοση, συμμετοχή στις διάφορες δραστηριότητες του σχολείου). Καταγράφεται, επίσης, και χωρίς αυτό να μπορεί να προσδιοριστεί ποσοτικά, ότι τα παιδιά των ΣΓΚ εκλέγονται στα συμβούλια των μαθητικών κοινοτήτων, όπου και όταν αυτά συγκροτούνται, εκπροσωπούν το σχολείο στις επίσημες σχολικές εορτές είτε από τη θέση του σημαιοφόρου είτε του παραστάτη, παίρνουν μέρος στα θεατρικά έργα κυρίως σε πρωταγωνιστικό ρόλο κλπ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η συμμετοχή των γονέων και των κηδεμόνων στα ΔΣ των ΣΓΚ λειτουργούν ως θετικά πρότυπα στα ίδια τα παιδιά τους, τα οποία με τη σειρά τους «ανταποκρίνονται» στις διάφορες προκλήσεις για κοινωνική καταξίωση και την απόκτηση ενός πρώιμου κοινωνικού γοήτρου. Τα παιδιά αυτά μυούνται από πολύ νωρίς στα «μυστικά» της συμμετοχής, ενώ μαθαίνουν να εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται για την επικράτησή τους μέσα στην εκπαιδευτική κοινότητα. Για παράδειγμα, τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής παιδιών των γονέων που δραστηριοποιούνται στα ΔΣ των ΣΓΚ στα θεατρικά έργα που γίνονται στα σχολεία, αποδεικνύει ότι όπου οι γονείς έχουν αποφασιστική συμμετοχή στη διεκπεραίωση τέτοιων δραστηριοτήτων, «προωθούν» τα παιδιά τους, είτε με άμεσο τρόπο (πιέζοντας το δάσκαλο ή τον υπεύθυνο της θεατρικής παράστασης) είτε έμμεσα με το να ασχολούνται επί μακρόν στο σπίτι και στο σχολείο, με την υπόθεση του έργου, τις σκηνοθετικές και άλλες παρεμβάσεις, αλλά και κυρίως με την προετοιμασία του παιδιού τους να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της θεατρικής παράστασης. στ) Η ύπαρξη συμπληρωματικών μορφών εκπαίδευσης που υλοποιούνται από τους ΣΓΚ συνιστά ένα άλλο περιβάλλον που μπορούν να σκιαγραφηθούν στοιχεία αποκλεισμού, ιδιαίτερα των παιδιών που προέρχονται από φτωχές λαϊκές οικογένειες και από τους μετανάστες. Οι δράσεις αυτές σχετίζονται τόσο με το κόστος χρήσης των υπηρεσιών αυτών, όσο και με τον προσανατολισμό τους. Με βάση το συγκεντρωτικό πίνακα, λειτουργούσαν για το σχολικό έτος 2000-2001 σε 44 από τα 45 σχολεία (ποσοστό 98%) προγράμματα εκμάθησης παραδοσιακών χορών με μηνιαίο κόστος λειτουργίας 3.000 δρχ, σε 27 σχολεία (ποσοστό 60%) προγράμματα θεατρικής παιδείας με μηνιαίο κόστος 5.000 δρχ., σε 19 σχολεία (ποσοστό 42%) προγράμματα ζωγραφικής και κόστος 5.000 δρχ., σε 16 σχολεία (35,5%) προγράμματα εκμάθησης ηλεκτρονικών υπολογιστών και κόστος 7.000 δρχ., σε 6 σχολεία (ποσοστό 13%) πολεμικές τέχνες και κόστος 5.000 και σε 1 σχολείο διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας. Τα παραπάνω προγράμματα απευθύνονται σε παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να καταβάλλουν το αντίτιμο των υπηρεσιών, αλλά και το χρόνο για να τα συνοδεύσουν από και προς το σπίτι, καθόσον τα περισσότερα από αυτά εκτελούνται κατά τις απογευματινές ώρες. Αντίστροφα, από τα προγράμματα αυτά αποκλείονται τα παιδιά για τα οποία οι γονείς δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να καλύψουν το κόστος χρήσης τους ή τον απαραίτητο χρόνο που πρέπει να αφιερώσουν γι’ αυτό το σκοπό. Γενικά, ο προσανατολισμός των ΣΓΚ στην οργάνωση και εκτέλεση προγραμμάτων συμπληρωματικής εκπαίδευσης εντείνει τον αρχικό αποκλεισμό, ως αποτέλεσμα της κοινωνικής ανισότητας στο δημοτικό σχολείο και δεν προσανατολίζουν τη δράση τους στην προάσπιση και επέκταση του δημόσιου χαρακτήρα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Διαφαίνεται ότι οι γονείς δεν εμπιστεύονται τη διδασκαλία μορφών εκπαίδευσης στο δημόσιο σχολείο, καθώς, αν και είναι μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των σχολείων, δεν είναι ενήμεροι σχετικά με την υποχρέωση του δημόσιου σχολείου να παρέχει με επάρκεια αυτές τις μορφές συμπληρωματικής εκπαίδευσης. Για παράδειγμα στο σύνολό τους δε γνωρίζουν ότι οι γυμναστές είναι υποχρεωμένοι να διδάσκουν στο πρόγραμμά τους παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς, όπως επίσης και την κατεύθυνση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την υιοθέτηση από την πλευρά των δασκάλων νέων μορφών διδασκαλίας, όπως το «θεατρικό παιχνίδι-δραματοποίηση» μέσα στην καθημερινή διδακτική πράξη. Οι γονείς υιοθετούν εύκολες λύσεις, για την καταβολή του αντιτίμου με σκοπό την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών, που στην ουσία μεταφράζεται με την υιοθέτηση από τη δική τους μεριά, λύσεων που συντελούν στη δημιουργία ενός «δεύτερου» σχολείου, μέσα στο υποχρεωτικό σχολείο.

6.3. Ένωση Γονέων Δήμου Περιστερίου
Η Ένωση Γονέων αποτελεί το δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο των ΣΓΚ των Δημοτικών, Γυμνασίων και των Λυκείων του Δήμου Περιστερίου. Συγκροτείται με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τους ΣΓΚ αναφορικά με τη δομή, την οργάνωση και το ρόλο που επιτελεί στην τοπική κοινωνία. Με βάση το άρθρο 53 του ν. 1566/85 και όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 12 παρ. 1β του ν.2521/1998, το θεσμικό πεδίο αναφοράς των Ενώσεων Γονέων και Κηδεμόνων είναι η Δημοτική αρχή, στην οποία ανακοινώνει τα αποτελέσματα των αρχαιρεσιών της και ορίζει τακτικό και αναπληρωματικό αντιπρόσωπο στη Δημοτική Επιτροπή Παιδείας. Ο προσανατολισμός της δράσης της σε αυτή τη βάση, παίρνει υπόψη την υπάρχουσα δομή συμφερόντων σε τοπικό επίπεδο και ταυτόχρονα το διεκδικητικό της πλαίσιο κινείται και προς την κεντρική εξουσία (Υπουργείο Παιδείας, ΟΣΚ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Ένωση Γονέων διαδραματίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στην τοπική κοινωνία από την άποψη της ανάδειξης των πιο οξυμένων εκπαιδευτικών προβλημάτων αναφορικά τόσο με τις άνισες επιδόσεις των παιδιών της περιοχής σε σχέση με αυτά που προέρχονται από «εύρωστες» περιοχές των βορείων προαστίων του λεκανοπέδιου της Αθήνας, όσο και με τις προϋποθέσεις άρσης αυτών των ανισοτήτων, κυρίως μέσα από την πάλη για βελτίωση των υλικοτεχνικών υποδομών των σχολείων, τη λειτουργία της πρωινής βάρδιας και τη δημιουργία νέων σύγχρονων διδακτηρίων. Χαρακτηριστικό είναι τα παρακάτω αποσπάσματα:
«Έχοντας λυμένα τα θέματα της ιδιοκτησίας ή εξώσεων η ΟΣΚ Α.Ε. αποφάσισε στις 13/1/1998 να εγκρίνει τη σύναψη προγραμματικής σύμβασης με το Δήμο για τέσσερα σχολικά κτίρια, 24ο Ν/Γ, 13ο και 16ο Γυμνάσιο, 11ο Λύκειο. Δυστυχώς μέχρι σήμερα, το μόνο που μπορεί να παραδοθεί είναι το 24 Ν/Γ, ενώ σύμφωνα με έγγραφο της Δημοτικής αρχής 43058/2011/2000 προς το 3ο Γραφείο Εκπαίδευσης, θα έχουν όλα παραδοθεί από τις 28/8/2000. Μέχρι πότε θα χωρίζονται αίθουσες και διάδρομοι για να λύνονται κτιριακά προβλήματα και να υπάρχει η εξοντωτική διπλοβάρδια; Τα σεισμόπληκτα για πόσο καιρό θα είναι λυόμενα; Ως πότε οι εργολάβοι του ΟΣΚ ΑΕ δε θα ανταποκρίνονται στις δεσμεύσεις τους;».
«Η έκτακτη ΓΣ ακούγοντας την εισήγηση και τους ομιλητές καταλήγει διαπιστώνοντας και αποφασίζοντας τα εξής: Διαπιστώνει πως παρά τις αλλαγές χρόνια εκπαιδευτικά προβλήματα, όπως ελλείψεις εκπαιδευτικών, βιβλίων, μέσων και υποδομών επαναλαμβάνονται ή υπολείπονται των αναγκών. Διαπιστώνει την ανάγκη έντασης των προσπαθειών για την αλλαγή της κατάστασης. Εκτιμά την ανάγκη ανάπτυξης και διεύρυνσης της συζήτησης με ΓΣ, συσκέψεις κλπ. για εμπλουτισμό ανταλλαγή απόψεων και συγκεκριμενοποίηση ενεργειών. Αποφασίζει την ομαδική παράσταση στο Δημοτικό Συμβούλιο για ικανοποίηση του χρόνιου αιτήματος για αλλαγή γραφείων και οικονομικής ενίσχυσής της. Δεν παραιτούμαστε από το δικαίωμά μας, δικαίωμα κάθε Περιστεριώτη, για ενημέρωση από τη Δημοτική Αρχή στα ζητήματα που μας αφορούν. Συντονισμός με τους άλλους εκπαιδευτικούς φορείς για συνέχιση των πρωτοβουλιών στο κτιριακό και την υποδομή. Ένταση των προσπαθειών παράλληλα και από τους ίδιους τους συλλόγους. Συντόμευση και αλλαγή των σχετικών διαδικασιών από τους εμπλεκόμενους φορείς για να καρποφορήσει η δέσμευση του ΥΠΕΠΘ για πρωινά δημόσια σχολεία το 2004. Συμμετοχή στα συλλογικά όργανα διοίκησης του σχολείου απαιτώντας θαρρετά τη λειτουργία των σχολικών συμβουλίων και επιτροπών αναπτύσσοντας τις προτάσεις της εισήγησης. Ανάληψη πρωτοβουλιών από τη Δ. Αρχή, πχ, πλατειά σύσκεψη όλων των εμπλεκόμενων φορέων, αλλαγή προέδρων για τη στήριξη του έργου των σχολικών επιτροπών. Ένταση των προσπαθειών για τη λειτουργία συλλόγων στα Ν/Γ, δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα ΤΕΕ. Ανάδειξη ξεχωριστών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα ΤΕΕ. Η Ένωση Γονέων Περιστερίου εκφράζει επίσης τον αποτροπιασμό της για το τρομοκρατικό χτύπημα στις ΗΠΑ και την συμπάθειά της για τα θύματα. Καλούμαστε να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την ανάπτυξη του φιλειρηνικού κινήματος και την απεμπλοκή της χώρας μας».
Αναφορικά με τη δράση της Ένωσης Γονέων, τα ζητήματα του κτιριακού και της έλλειψης εκπαιδευτικών αποτελούν τα υπ’ αριθμόν ένα εκπαιδευτικά προβλήματα που αναδεικνύονται σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά και τα εργατικά σωματεία του Δήμου Περιστερίου. Στο ζήτημα του κτιριακού, η δράση της Ένωσης κινείται προς δυο κατευθύνσεις: Αφενός με την υπεράσπιση των εναπομείναντων χώρων που χωροθετούνται για σχολική χρήση και για τα οποία εκδηλώνεται αμφισβήτηση από γαιοκτησιακά συμφέροντα της περιοχής. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της κατασκευής του 10ου Λυκείου και των Γυμνασίων στην περιοχή «ΜΑΛΑΤΕΣΤΑ» ΚΗΠΟΥΠΟΛΗΣ και για τα οποία παρατηρούνταν κωλυσιεργία από τη μεριά των εμπλεκομένων φορέων του Κράτους και της ΤΑ, με κίνδυνο ο χώρος να περάσει στα χέρια των τσιφλικάδων της περιοχής. Αφετέρου, η δράση της Ένωσης Γονέων σε σχέση με το κτιριακό κινείται στην επανακατασκευή ή διόρθωση των βλαβών που προκάλεσε στα σχολεία του Περιστερίου ο σεισμός του 1999 πολλά εκ των οποίων εξακολουθούν να στεγάζονται σε λυόμενα κτίρια.
Στις παραπάνω κατευθύνσεις παρατηρείται μια συμπόρευση ανάμεσα στην Ένωση Γονέων και τα εκπαιδευτικά σωματεία της περιοχής. Ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Α΄ ΕΛΜΕ «Κ. Σιδηρόπουλος» απέστειλε την 5.5.2003 προς την αντιδήμαρχο Παιδείας έγγραφο σχετικά με την κατασκευή συγκεκριμένων σχολικών κτιρίων:
«Σας παρακαλούμε θερμά να μας απαντήσετε εγγράφως για τα σοβαρά κτιριακά προβλήματα. Συγκεκριμένα: Πότε ακριβώς πρόκειται να παραδοθούν το 13ο και 16ο Γυμνάσιο καθώς και το Ενιαίο Λύκειο; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διαδικασίες για την ανέγερση των 17ου και 18ου Γυμνασίων καθώς και του 10ου Ενιαίου Λυκείου; Το οικόπεδο Ο.Τ. 1005 έχει απαλλοτριωθεί για την κατασκευή του 5ου ΤΕΕ και του 2ου ΣΕΚ. Όμως μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκινήσει καμία συγκεκριμένη εργασία. Τέλος θα θέλαμε να μας αποστείλετε φωτοτυπίες των υπαρχουσών συμβάσεων για την ανέγερση σχολικών κτιρίων από το Δήμο και του προγραμματισμού του ΟΣΚ για την ανέγερση νέων σχολικών κτιρίων».
Παράλληλα και σε συνεργασία με το Σύλλογο Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης «Έλλη Αλεξίου» πολλάκις αναδείχθηκε το ζήτημα των κτιριακών προβλημάτων. Σε ειδικό πολυσέλιδο έντυπο που έκδωσε ο παραπάνω σύλλογος αναδείχθηκαν τα σοβαρά προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής των δημοτικών σχολείων και νηπιαγωγείων της πόλης:
«Το Δ.Σ. του Συλλόγου μας θεωρεί ότι είναι ανεπαρκέστατα τα κονδύλια που χορηγούνται στο ΔΗΜΟ για να καλύψει τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων που σε συνδυασμό με την υποκρισία της κυβέρνησης, η οποία διατεινόταν πως η μεταφορά της αρμοδιότητας της συντήρησης και λειτουργίας των σχολικών κτιρίων προς τους ΔΗΜΟΥΣ θα συνοδεύεται κι από αντίστοιχους οικονομικούς πόρους, αποτελεί πρωτοφανή εμπαιγμό. Παράλληλα, το κτιριακό πρόβλημα παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ: 20ο και 38ο στεγάζονται σε λυόμενες ελαφρού τύπου κατασκευές. 2ο: Λειτουργεί σε διπλή βάρδια. 35ο, 8ο, 20ο: Στεγάζονται σε μισθωμένα ακατάλληλα και επικίνδυνα κτίρια. ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ: 26ο: Στεγάζεται σε αποθήκη. 10 νηπιαγωγεία φιλοξενούνται σε αίθουσες δημοτικών σχολείων. Για 9 νηπιαγωγεία αναμένεται τοπογραφικό από το 1998 από το Δήμο Περιστερίου (σύμφωνα με σημείωμα του ΟΣΚ ΑΕ, Σεπτέμβρης 2001). Σε μισθωμένα κτίρια στεγάζεται το 26ο και 29ο νηπιαγωγεία και το 8ο, 28ο και 35ο δημοτικά».
Η συμπόρευση του γονεϊκού κινήματος με τα εκπαιδευτικά και άλλα εργατικά σωματεία διαφαίνεται και σε ορισμένα άλλα ζητήματα σε σχέση τόσο με την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης όσο και για ευρύτερα, όπως την ανάπτυξη φιλειρηνικού κινήματος, την προάσπιση δημοκρατικών δικαιωμάτων κλπ. Σε επιστολή προς τους Γονείς του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης αναγράφεται:
«Τέσσερα χρόνια μετά την εφαρμογή της «εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης», η κατάσταση έχει φθάσει σε οριακό σημείο. Η Δημόσια Δωρεάν Εκπαίδευση και οι Εκπαιδευτικοί βρέθηκαν στο στόχαστρο των αναδιαρθρώσεων που συντελούνται με στόχο την προσαρμογή της εργασίας και της εκπαίδευσης στα δεδομένα της «παγκοσμιοποίησης», δηλαδή την εξασφάλιση και τη μεγιστοποίηση των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου, σε βάρος των δικαιωμάτων και της ζωής των εργαζομένων. Αποκλείονται χιλιάδες μαθητές, κύρια από την εργατική τάξη από το Ενιαίο Λύκειο. Υποχρηματοδοτείται η Δημόσια Εκπαίδευση. Προσαρμόζεται η διοικητική δομή της εκπαίδευσης στην περιφερειακή δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατάργησαν την επετηρίδα. Προωθούν τη λεγόμενη «αξιολόγηση» για να επιβάλλουν την τρομοκρατία και την ιδεολογική χειραγώγηση των εκπαιδευτικών και των γονιών. Αγωνιζόμαστε για την καθιέρωση του Ενιαίου 12χρονου, Βασικού, Υποχρεωτικού Σχολείου, χωρίς ταξικές, φυλετικές, γεωγραφικές και άλλες διακρίσεις».
Το παραπάνω πολιτικό πλαίσιο δεν εκφράζει πάντοτε όμως το σύνολο γονεϊκού κινήματος. Σε επιστολή της Ένωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Περιστερίου (ελεγχόμενη από το ΠΑΣΟΚ) σημειώνεται:
«Με έκπληξη είδαμε ανακοίνωση του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Περιστερίου «ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ» να απευθύνεται σε γονείς παρακάμπτοντας τα θεσμοθετημένα όργανα των Γονέων και να τους καλεί σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Εύλογο είναι το ερώτημα για τη χρονική στιγμή και τον τόπο που επιλέχθηκε να γίνει, 10 ημέρες πριν τις εκλογές και ο πρόεδρος των δασκάλων είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος (σσ. με τη δημοτική παράταξη του ΚΚΕ). Η ενέργεια αυτή είναι αντιδημοκρατική και αρνούμαστε στα παιδιά μας να γίνουν γραμματοκομιστές έμμεσων σκέψεων και στείρων πρωτοβουλιών. Θεωρούμε ότι ο κομματισμός δεν έχει σχέση με τα σχολεία».
Αντίθετα, όταν στην ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ πλειοψηφούν ή έχουν αυξημένη δύναμη οι κομμουνιστές συντονίζεται ο αγώνας για την αντιμετώπιση των υπαρκτών προβλημάτων των σχολείων του Περιστερίου με συγκεκριμένες μορφές αγώνα.
Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις γίνεται φανερό ότι η Ένωση Γονέων Περιστερίου είναι ένα συνδικαλιστικό όργανο με σαφώς πολιτικά χαρακτηριστικά. Ενώ συγκροτείται από τους αντιπροσώπους των πρωτοβάθμιων ΣΓΚ στη βάση ενιαίων ψηφοδελτίων, ίδια η Ένωση συγκροτείται με παραταξιακά ψηφοδέλτια μέσα από τα οποία εκφράζονται, κατά κανόνα, το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, ενώ ευκαιριακά η ΝΔ και ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ. Ως εκ τούτου, η συγκρότηση σε σώμα και η κατανομή των θέσεων του ΔΣ και ειδικά αυτή του Προέδρου, αποτελεί κορυφαία στιγμή της δράσης της Ένωσης. Όπως και σε κάθε άλλο σωματείο, η θέση αυτή αποτελεί «θέση ισχύος» του πολιτικού χώρου που εκφράζει. Για αυτό το λόγο παρατηρείται μια διαρκής πάλη για την ανάδειξη στη θέση του προέδρου, κυρίως ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, που περιλαμβάνει ενστάσεις για την εγκυρότητα των εκλογών, αμφισβητήσεις για τη σύνθεση του ΔΣ και της ερμηνείας του καταστατικού, με αποτέλεσμα τις προσφυγές εκατέρωθεν στη δικαιοσύνη. Η πρακτική αυτή, δηλαδή να αμφισβητούνται τα αποτελέσματα και οι διαδικασίες των εκλογών, αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα στη συγκρότηση και στη λειτουργία της Ένωσης Γονέων Περιστερίου με αποτέλεσμα να προκαλείται ένα είδος αποστροφής για συμμετοχή στα κοινά, ιδίως των γυναικών αντιπροσώπων που προέρχονται από τους πρωτοβάθμιους ΣΓΚ. Πρέπει να σημειώσουμε επίσης, ότι στη σύνθεση του ΔΣ της Ένωσης Γονέων υπερεκπροσωπούνται οι Άνδρες με παιδιά, κυρίως, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ένα μεγάλο μέρος των εκπροσώπων αυτών, παρατηρείται ότι έχουν ανάλογη συνδικαλιστική εμπειρία από το χώρο της επαγγελματικής τους δραστηριοποίησης. Έτσι στην Ένωση Γονέων συμμετέχουν παρατάξεις με εκπροσώπους «δοκιμασμένα στελέχη» από άλλους επαγγελματικούς χώρους, με αξιόλογη συνδικαλιστική εμπειρία που γνωρίζουν να τοποθετούνται και να χρησιμοποιούν την κατάλληλη «συνδικαλιστική γλώσσα» για να προωθήσουν τη δική τους λογική αντιμετώπισης των εκπαιδευτικών προβλημάτων στη βάση της ιδεολογίας και της πρακτικής του πολιτικού χώρου που εκφράζουν.
Από την άλλη πλευρά και στα πλαίσια άσκησης κοινωνικής πολιτικής από την πλευρά του Δήμου, έγινε προσπάθεια για τη συνεργασία με την Ένωση Γονέων, από τις αρχές του 2000, με σκοπό τη δημιουργία Σχολών Γονέων, για την αντιμετώπιση της κρίσης της σύγχρονης οικογένειας μέσω της ενεργητικής δραστηριοποίησης των παραγόντων του σχολείου και ιδίως των γονέων. Στα πλαίσια αυτά εκπονήθηκαν μια σειρά προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης των γονέων σε ζητήματα όπως οι «συμπεριφορές και τα μαθησιακά προβλήματα των παιδιών».

6.4. Το πρόβλημα του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού
Οι παραπάνω παρατηρήσεις για τη λειτουργία των οργάνων τόσο των ΣΓΚ, όσο και της Ένωσης Γονέων Περιστερίου, μπορούν να συσχετισθούν αναφορικά με τα προβλήματα που εξετάζουμε, του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού, ως εξής:
α) Αρχικά με το δείκτη εκπαίδευσης των αντιπροσώπων στα ΔΣ των ΣΓΚ και της Ένωσης Γονέων. Με βάση τα στοιχεία που προέρχονται από τους πίνακες 1 και 2, η συμμετοχή των υποεκπαιδευμένων Γυναικών και Αντρών (Δημοτικού και Γυμνασίου) που θέτουν υποψηφιότητα και εκλέγονται στα ΔΣ υπολείπεται σε σχέση με αυτών του Λυκείου και της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αφετέρου και σε σχέση με το φύλο, με την υπερκπροσώπηση των Γυναικών στις θέσεις μελών των ΔΣ, στην περιορισμένη συμμετοχή στις θέσεις των προεδρείων των ΔΣ. και στον «αυτοαποκλεισμό» τους από τα προεδρεία των ΣΓΚ των Γυμνασίων, Λυκείων και της Ένωσης Γονέων Περιστερίου.
β) Με βάση το μαθητικό δυναμολόγιο του σχολικού έτους 2000-2001, από τους 8.900 οι 554 μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (ποσοστό 6,2%) είναι παιδιά αλλοδαπών. Με βάση όμως τις συνθέσεις των Δ.Σ. των ΣΓΚ, από τους 321 εκλεγμένους Γονείς, υπήρξε καταγεγραμμένη μόνο μία περίπτωση γονέα που να προέρχεται από αυτό τον πληθυσμό, ενώ διαφάνηκε ότι ήταν αρκετά περιορισμένη η συμμετοχή των γονέων αλλοδαπών παιδιών στις ΓΣ ή τις άλλες δραστηριότητες των ΣΓΚ. Παράλληλα δεν υπάρχει αλλοδαπός γονέας στο ΔΣ της Ένωσης Γονέων. Συνεπώς πρόκειται για μια άλλη μορφή αποκλεισμού ενός σημαντικού τμήματος του μαθητικού πληθυσμού που παρουσιάζει, ίσως, τα πιο οξυμένα κοινωνικά και μαθησιακά προβλήματα.
γ)Σε σχέση με το καθεαυτό πρόβλημα του αναλφαβητισμού και με βάση τα κείμενα που δημοσιεύονται από τους ΣΓΚ και την Ένωση Γονέων Περιστερίου δεν έχει τεθεί ποτέ επίσημα ή ανεπίσημα τόσο στη δημοτική αρχή όσο και προς το Υπουργείο Παιδείας. Οι γονείς μέσα από τα συνδικαλιστικά τους όργανα φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται το πρόβλημα αυτό αναφορικά τόσο με τις διαστάσεις του μέσα στο μαθητικό πληθυσμό, όσο και γενικότερα. Περιγραφικά και μόνο έχουν γίνει ορισμένες νύξεις γύρω από το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού αναφορικά με το περιεχόμενο των γνώσεων, της ιδεολογίας του αναλυτικού προγράμματος που θεωρείται ότι δίνει σκόρπιες γνώσεις και δεν συντελεί στην ολόπλευρη και αρμονική διαμόρφωση της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου:
«Για το θέμα του αναλφαβητισμού και για να είμαστε ειλικρινείς, δεν έχουμε εδώ στο Περιστέρι αυτά τα στοιχεία που θα μας έδιναν πλήρη εικόνα. Αυτό που έχουμε είναι σε σχέση με τους αλλοδαπούς οι οποίοι δεν μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο και συνεπώς δεν μπορούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα. Επίσης και στα ελληνόπουλα παρατηρείται το φαινόμενο να έχουν προβλήματα μαθησιακών δυσκολιών και συμπεριφοράς. Κι εκεί πλέον δεν υπάρχουν οι θεσμοί, οι ειδικές τάξεις και οι επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί για να αντιμετωπιστούν μια σειρά καταστάσεις».
Αντίθετα και σε σχέση με τους πρωτοβάθμιους ΣΓΚ φαίνεται να απασχολεί αρκετούς γονείς το πρόβλημα της «δυσλεξίας», το οποίο θεωρείται ότι αποτελεί μια σύγχρονη μορφή του αναλφαβητισμού και για την οποία ευθύνονται τόσο η δομή του σχολικού προγράμματος, όσο και η μη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε ανάλογες μαθησιακές δυσκολίες:
«Δυστυχώς δεν το έχουμε δει το ζήτημα της «δυσλεξίας» σαν Ένωση. Από ό,τι ξέρω το πρόβλημα αυτό το εντοπίζουν αρκετοί γονείς στο Λύκειο και γίνεται ένας αγώνας δρόμου για να εξασφαλίσουν το «πιστοποιητικό δυσλεξίας» και να δώσει κάποιες ειδικές εξετάσεις, ακριβώς επειδή υπάρχουν αυτές οι μαθησιακές δυσκολίες. Εμείς αναφερόμαστε πολλές φορές στις μαθησιακές δυσκολίες και αναφερόμαστε στη μη ικανότητα ενός μαθητή να αφομοιώνει τα μαθήματα που παραδίδονται. Η πιο σημαντική παράμετρος που οδηγεί ένα μαθητή σε μια τέτοια κατάσταση είναι τα ίδια τα βιβλία. Τα βιβλία βοηθάνε το μαθητή; Η ύλη; Κατά γενική ομολογία σε όλα τα βιβλία υπάρχουν αποσπασματικές γνώσεις με αποτέλεσμα το παιδί να μην μπορεί να παρακολουθεί και να υπάρχει συνέχεια στη μάθηση».
Το πρόβλημα του αναλφαβητισμού εμφανίζεται μέσα στη δράση των ΣΓΚ ως πλευρά του ζητήματος της βελτίωσης του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου και ορισμένων δράσεων που εφαρμόζονται στην υποχρεωτική εκπαίδευση. όπως είναι οι ειδικές τάξεις για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, τα σχολικά συμβούλια, η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και η συνεργασία των φορέων της εκπαίδευσης με την τοπική αυτοδιοίκηση και τους γονείς:
«Πιστεύω ότι θα μπορούσαμε σε μια συνεργασία με τους Συλλόγους Εκπαιδευτικών και με παρεμβάσεις μας στα Γραφεία Εκπαίδευσης και το Υπουργείο να δημιουργηθούν εκείνες οι τάξεις υποδοχής για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Θα πρέπει να υπάρχει και μια στήριξη από τις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου. Τα στοιχεία του αναλφαβητισμού δεν μπορεί η Ένωση να τα μαζέψει μέσα από τους Συλλόγους. Θα πρέπει να υπάρχει ένας οργανωμένος φορέας του Δήμου».
«Εμείς, και μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες μας, υποστηρίζουμε ότι η διαδικασία μάθησης πρέπει να ολοκληρώνεται μέσα στο ίδιο τα ο σχολείο για να μην έχουμε τα φαινόμενα οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες να τρέχουν στα κέντρα μελέτης ή στα φροντιστήρια. Πρέπει όμως να λειτουργήσει αποτελεσματικά και ο θεσμός του Σχολικού Συμβουλίου που πρέπει να βλέπει αυτά τα ζητήματα. Θα πρέπει το Σχολικό Συμβούλιο να συνεδριάζει και να εντοπίζει τους μαθητές αυτούς, πόσους δηλαδή υπάρχουν σε κάθε σχολική μονάδα κι από εκεί και πέρα να κρίνουμε ποιες θα είναι αυτές οι τάξεις, ποιοι εκπαιδευτικοί θα είναι αυτοί που θα τους αναλάβουν. Πιστεύω, επίσης, ότι ο ίδιος ο εκπαιδευτικός δεν είναι επιμορφωμένος για να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση. Ρωτάω: Γιατί κάποιο παιδί να έχει μαθησιακές δυσκολίες; Μήπως έχει πρόβλημα η δομή του μαθήματος; Μήπως οι τάξεις είναι υπερφορτωμένες; Για αυτό ζητάμε σαν Ένωση Γονέων ξεκάθαρα μαζικούς διορισμούς εκπαιδευτικών κι όχι κατηγορίες εκπαιδευτικών με αναπληρωτές, ωρομισθίους κλπ.».
Συμπερασματικά: Το γονεϊκό κίνημα παρά την έντονη δραστηριοποίησή του για εκπαιδευτικά και κοινωνικά προβλήματα δεν έχει ασχοληθεί άμεσα ή έμμεσα με τα ζητήματα του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η δράση του περιορίζεται σε θέματα βελτίωσης των υλικοτεχνικών προβλημάτων των σχολείων, της έλλειψης εκπαιδευτικού προσωπικού και της πάλης για το δημόσιο, δωρεάν και υποχρεωτικό σχολείο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν καταπιάνεται, ως ιδιαίτερη πλευρά της παρέμβασής του, με την υπόθεση της χαρτογράφησης των παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο να μείνουν αγράμματα μετά την έξοδό τους από την υποχρεωτική εκπαίδευση. Δε φαίνεται, επίσης, να δραστηριοποιείται στην κατεύθυνση συσπείρωσης των υποεκπαιδευμένων και αναλφάβητων γονέων για τη συμμετοχή τους στους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων και στην Ένωση Γονέων. Η ενασχόληση δε με τα προβλήματα των αλλοδαπών μαθητών είναι ευκαιριακή και δεν έχει απασχολήσει ποτέ οργανωμένα το γονεϊκό κίνημα. Η κυριότερη αδυναμία, όμως, του γονεϊκού κινήματος σχετίζεται με το γεγονός της έλλειψης στοιχείων που θα μπορούσαν να συγκεκριμενοποιήσουν την παρέμβασή τους στα εκπαιδευτικά προβλήματα της πόλης. Η αδυναμία αυτή δεν οφείλεται σε αντικειμενικούς λόγους, διότι τα συγκεντρωτικά στοιχεία που αποτυπώνουν το δείκτη εκπαίδευσης του πληθυσμού και τις επιδόσεις των μαθητών ανά σχολείο και συγκεντρωτικά, είναι πλέον διαθέσιμα. Από την άλλη πλευρά, η έντονη πολιτικοποίηση των διαδικασιών συγκρότησης της Ένωσης Γονέων καταδείχνει ότι το γονεϊκό κίνημα χρησιμοποιείται περισσότερο ως μέσο για τον πολιτικό επηρεασμό ευρύτατων τμημάτων του πληθυσμού. Αυτό, ασφαλώς, αποτελεί μια αντικειμενική κατάσταση αλλά από τη σκοπιά του στόχου για ένα σύγχρονο και δημοκρατικό λαϊκό σχολειό δεν επιφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Γεγονός είναι, ότι από τις διαδικασίες του γονεϊκού κινήματος αποκλείονται οι γονείς με φτωχά εκπαιδευτικά προσόντα και οι αλλοδαποί γονείς. Αλλά και όσοι συμμετέχουν στους πρωτοβάθμιους ΣΓΚ και ανήκουν στα εγγράμματα στρώματα, εκδηλώνουν τη δυσφορία τους για την έντονη κομματική αντιπαράθεση στην Ένωση Γονέων, γεγονός που τους αποτρέπει από την ενεργό συμμετοχή στο γονεϊκό κίνημα σε δευτεροβάθμιο επίπεδο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο στο γονεϊκό κίνημα είναι διαμορφωμένες δυο κύριες συνιστώσες: Από τη μια πλευρά ένα μέρος των γονέων (υποεκπαιδευμένοι, μετανάστες, γυναίκες) που «αυτοαποκλείονται» από τη συμμετοχή τους στα όργανα των ΣΓΚ και τη διεκδίκηση από τη μεριά τους, λύσεων στα πιο σοβαρά εκπαιδευτικά και κοινωνικά τους προβλήματα. Από την άλλη και για όσους συμμετέχουν στα πρωτοβάθμια όργανα (με έντονη παρουσία των Γυναικών) και δραστηριοποιούνται σε καθαρά ενδοσχολικά προβλήματα, στα οποία δεν περιλαμβάνονται εκείνα που σχετίζονται με τη βελτίωση του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου και των μαθησιακών δυσκολιών. Παράλληλα όμως, οφείλουμε να μην παραλείψουμε ότι η Ένωση Γονέων Περιστερίου και ορισμένοι πρωτοβάθμιοι ΣΓΚ παρουσιάζουν έντονη πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα για εκπαιδευτικά και γενικότερα τοπικολαϊκά προβλήματα.
Μέσα σ’ αυτήν τη δομή συγκρότησης του γονεϊκού κινήματος, η μη συμμετοχή των υποεκπαιδευμένων γονέων (Ελλήνων και αλλοδαπών) παίρνει τη μορφή της «παρεμπόδισης», υπό την έννοια ότι επηρεάζει τόσο την καταγραφή και την ανάδειξη των πιο οξυμένων εκπαιδευτικών και κοινωνικών τους προβλημάτων (αναλφαβητισμός, ανεργία, φτώχεια), όσο και τη συγκεκριμενοποίηση των αιτημάτων για την άρση των παραπάνω προβλημάτων.