ΔΔ11: Δημοτική Επιτροπή Παιδείας Δήμου Περιστερίου- Αναλφαβητισμός
Εισαγωγικά
Οι αρμοδιότητες των Κοινοτικών, Δημοτικών, Νομαρχιακών και Επαρχιακών Επιτροπών Παιδείας, θεσπίστηκαν με κανονιστικές αποφάσεις το 1987, μέσα στη συνολική ρύθμιση των θεμάτων που αφορούσαν τις γενικότερες αλλαγές στη δομή και τη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος με βάση το νόμο 1566/85. Με τις κανονιστικές αυτές αποφάσεις έγινε προσπάθεια να υλοποιηθεί η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Επιστημονικών Φορέων στο δημοκρατικό προγραμματισμό και στον κοινωνικό έλεγχο της Παιδείας, ανάλογα με τις αναπτυξιακές προτεραιότητες που έμπαιναν για κάθε περιοχή. Πιο συγκεκριμένα και σε σχέση με τις αρμοδιότητες των Δημοτικών Επιτροπών Παιδείας, που εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα, αυτές σχετίζονται περισσότερο με εισηγητικού χαρακτήρα προτάσεις προς τα Δημοτικά και Νομαρχιακά Συμβούλια σχετικά με την καλύτερη οργάνωση και λειτουργία των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, όπως για παράδειγμα, την κατανομή των πιστώσεων για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων.
Σύμφωνα με το άρθρο 50, η σύνθεση των Δημοτικών ή Κοινοτικών Επιτροπών Παιδείας απαρτίζεται α) από το Δήμαρχο ή έναν Δημοτικό Σύμβουλο που ορίζεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ως πρόεδρος, β) έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Γονέων των μαθητών, γ) από έναν Διευθυντή σχολείου της Α΄θμιας και της Β΄θμιας Εκπαίδευσης που ορίζονται από τους Προϊσταμένους των αντίστοιχων Διευθύνσεων ή των Γραφείων Εκπαίδευσης, δ) από έναν εκπρόσωπο των Παραγωγικών Τάξεων και Φορέων που ορίζονται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, των οποίων ο αριθμός δεν μπορεί να υπερβεί τους δύο και στ) από έναν εκπρόσωπο των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών. Επίσης, μπορεί να συμμετέχει, χωρίς δικαίωμα ψήφου και εκπρόσωπος της Τοπικής Επιτροπής Λαϊκής Επιμόρφωσης, αν κι εφόσον υπάρχει.
7.2. Σύσταση Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας Περιστερίου
Στη βάση των παραπάνω διατάξεων καθορίστηκε η συμμετοχή των εκπροσώπων Φορέων στη Δημοτική Επιτροπή Παιδείας. Ορισμένες αρχικές επισημάνσεις: Από τη λειτουργία του θεσμού της Επιτροπής Παιδείας του Δήμου Περιστερίου, δεν έχει τεθεί επικεφαλής κανένας από τους διατελέσαντες Δημάρχους (Δ. Φωλόπουλος, Θ. Δημητρακόπουλος, Α. Παχατουρίδης). Οι Δήμαρχοι ορίζουν στη θέση του Προέδρου της Επιτροπής Παιδείας, συνήθως, έναν εκ των πιο δραστήριων δημοτικών συμβούλων της παράταξής τους, με σκοπό την αντιμετώπιση των πολυσύνθετων προβλημάτων στα πλαίσια του προγράμματος και των ιδρυτικών διακηρύξεων που έχουν εξαγγείλει. Η φύση της θέσης του Αντιδημάρχου ΔΕΠ και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει είναι τέτοια, που στις περισσότερες περιπτώσεις παρατηρείται μια εναλλαγή στο θώκο αυτό και σπάνια θα συναντήσουμε Προέδρους Επιτροπών Παιδείας που θα εξαντλήσουν ολόκληρη τη θητεία τους.
Όσον αφορά τη συμμετοχή και το ρόλο των άλλων εκπροσώπων των Υπηρεσιών και Φορέων στην Επιτροπή Παιδείας του Δήμου Περιστερίου, θα σημειώναμε ότι εξαρτάται από τη σχέση του Φορέα με τα προβλήματα της Παιδείας και με τα πρόσωπα που τον εκπροσωπούν:
Η Ένωση Γονέων αποδίδει μεγάλη σημασία στη λειτουργία του θεσμού της Επιτροπής Παιδείας και στο σύνολο των συνεδριάσεων εκπροσωπείται από τον πρόεδρό της. Έχει συγκροτημένη παρέμβαση για τα πιο οξυμένα εκπαιδευτικά προβλήματα σε σχέση κυρίως με τα υλικοτεχνικά προβλήματα των σχολείων ή την ίδρυση νέων σχολικών μονάδων. Αντίθετα, η εκπροσώπηση των Γραφείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δεν γίνεται πάντοτε από τους Προϊστάμενους αλλά από τους αναπληρωτές τους. Οι συχνές απουσίες των Προϊσταμένων Γραφείων από τις συνεδριάσεις των Επιτροπών Παιδείας, μπορεί να ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα της σύγχυσης αρμοδιοτήτων που παρατηρούνται ανάμεσα στην Επιτροπή Παιδείας και τα Γραφεία Εκπαίδευσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το σύνολο των θεμάτων που απασχολούν τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Παιδείας (χωροθέτηση νέων σχολείων, συγχώνευση ή κατάργηση σχολείων, αντιμετώπιση υλικοτεχνικών προβλημάτων κλπ) άπτονται άμεσα με χειρισμούς των Προϊσταμένων, από τους οποίους ζητείται ενημέρωση και ασκείται συνεχής έλεγχος για τις πράξεις τους.
Από την πλευρά των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων των Εκπαιδευτικών (Δασκάλων και Καθηγητών) ορίζεται τακτικός και αναπληρωματικός αντιπρόσωπος, από τις πρώτες συνεδριάσεις των Διοικητικών τους Συμβουλίων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών είναι απλά μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων και σπανιότερα συμμετέχουν, ως τακτικά μέλη, οι Πρόεδροι των Εκπαιδευτικών Σωματείων. Η παρουσία των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των εκπαιδευτικών κρίνεται, γενικά, ως η πιο δραστήρια μέσα στη ΔΕΠ, εξαιτίας του ιδιαίτερου ρόλου που διαδραματίζουν στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Από την πλευρά των Εργατικών Φορέων έχουν ορισθεί να συμμετέχουν, για το έτος 2001, οι εκπρόσωποι από το Σωματείο Βιοτεχνών Περιστερίου και από το Σύλλογο Εργαζομένων του Δήμου. Ως προς αυτές τις επιλογές μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής: Ο Σύλλογος Εργαζομένων αποτελεί λειτουργικό κομμάτι του μηχανισμού του Δήμου Περιστερίου και μπορεί να πληροφορηθεί και να στηρίξει άμεσα, τις όποιες αποφάσεις που παίρνονται για την αντιμετώπιση των λειτουργικών προβλημάτων των σχολείων (καθαρισμός κοινόχρηστων χώρων, προβλήματα υδραυλικά, ηλεκτρολογικά, αποχετευτικά κλπ.). Οι Βιοτέχνες, δεν έχει διαφανεί για ποιο λόγο επελέγησαν, αφού ως σωματείο παρουσιάζουν ελλειμματική οργανωτική πυκνότητα (μόλις 200 είναι τα εγγραφέντα μέλη). Το πιο πιθανόν είναι ότι αποτελούν έναν άμεσα «ελέγξιμο» χώρο, από την άποψη ότι δεν έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με τα εκπαιδευτικά προβλήματα της περιοχής και συνήθως, ο εκπρόσωπός τους, ψηφίζει τις εισηγητικές προτάσεις της ΔΕΠ.
Όμως, στην Επιτροπή Παιδείας του Δήμου δε συμμετέχουν δυο σημαντικές παράγοντες της τοπικής κοινωνίας: Από τη μεριά της εκπαίδευσης οι Σχολικοί Σύμβουλοι και από την μεριά του εργατικού κινήματος το Συνδικάτο Οικοδόμων.
Σύμφωνα με το άρθρο 49 του ν. 1566/85, οι Σχολικοί Σύμβουλοι προβλέπεται να συμμετέχουν με εκπροσώπους, μόνο στις Νομαρχιακές και Επαρχιακές Επιτροπές Παιδείας. Αντίθετα δεν προβλέπεται η συμμετοχή τους στις Δημοτικές Επιτροπές Παιδείας, όπου εντάσσονται οργανικά και γνωρίζουν άμεσα τα προβλήματα της Εκπαίδευσης (ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, σχολική αποτυχία, μαθητική διαρροή, αναλφαβητισμός). Από την άλλη πλευρά η συμμετοχή του Συνδικάτου Οικοδόμων, στη ΔΕΠ θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική γιατί είναι ένας από τους μαζικότερους φορείς στο Δήμο Περιστερίου, αλλά και γιατί έχει ασχοληθεί με τα εκπαιδευτικά ζητήματα, κυρίως σε σχέση με τα εμπόδια που ορθώνονται στα παιδιά της εργατικής τάξης για τη συνέχιση των σπουδών τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Από την άλλη πλευρά και το ίδιο το Συνδικάτο Οικοδόμων δε φαίνεται να επιθυμεί τη συμμετοχή σε όργανα, όπως η ΔΕΠ, που δεν έχουν σαφές ταξικό και διεκδικητικό πλαίσιο αναφοράς.
7.3. ΔΕΠ Περιστερίου
Η Επιτροπή Παιδείας του Δήμου Περιστερίου συνέρχεται, σύμφωνα με τις ορίζουσες διατάξεις, τακτικά μια φορά κάθε δυο μήνες και έκτακτα, όταν προκύψει κάποιο ανάλογο γεγονός. Τα θέματα της ημερήσιας διάταξης, καθώς και οι αποφάσεις που παίρνονται, καταγράφονται και υπογράφονται σε πρακτικό συνεδρίασης. Η προβλεπόμενη από τις διατάξεις θεματολογία με την οποία ασχολείται η ΔΕΠ σχετίζεται με τις παρακάτω κατηγορίες: α)το κτιριακό πρόβλημα (ίδρυση, κατάργηση και συγχώνευση σχολείων, την ανέγερση σχολικών κτιρίων ή την προσθήκη αιθουσών (αυτόνομα ή σε σύμπραξη με τον Ο.Σ.Κ.) β) την κατανομή των πιστώσεων στις σχολικές επιτροπές (τακτικές- έκτακτες) και τον έλεγχο των απολογισμών τους. Αξιολογώντας τις παραπάνω αρμοδιότητες, τα προβλήματα της κτιριακής υποδομής των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αποτελούν τα πιο σοβαρά και συνίστανται κυρίως προς δύο κατευθύνσεις: Αρχικά στον περιορισμό της διπλοβάρδιας και την καθολική λειτουργία των σχολείων με πρωινό ωράριο λειτουργίας και κατά δεύτερο λόγο στη δημιουργία σχολείων που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες. Σε αυτό το πλαίσιο λειτουργίας, το πιο σοβαρό πρόβλημα που αναδεικνύεται, σχετίζεται με την εξεύρεση ελεύθερων χώρων για την ίδρυση νέων σχολείων ή τη μεταφορά σχολείων από ακατάλληλα κτίρια. Σε πολλές μάλιστα συνεδριάσεις της ΔΕΠ τίθονται από διάφορες Επιτροπές κατοίκων αντικρουόμενα αιτήματα πχ. για το χαρακτηρισμό ενός ελεύθερου χώρου με σκοπό την ανέγερση σχολείου ή τη δημιουργία πάρκου. Τέτοιου είδους θέματα μονοπωλούν, συνήθως, τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Παιδείας και καθορίζουν και το είδος των σχέσεων με άλλους κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς (Υπουργείο Παιδείας, ΟΣΚ, κατασκευαστικές εταιρείες).
Μια άλλη σοβαρή λειτουργία της ΔΕΠ Περιστερίου σχετίζεται με την κατανομή των πιστώσεων που χορηγούνται στις Σχολικές Επιτροπές με βάση τις τακτικές και έκτακτες επιχορηγήσεις. Σύμφωνα με τον πίνακα 1 καταγράφεται ως εξής ο απολογισμός του οικονομικού έτους 2002:
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2002 (σε ΕΥΡΩ)
ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΕΣΟΔΑ ΕΞΟΔΑ ΥΠΟΛΟΙΠΟ
Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης 1.255.578, 31 949.591,82 305.986,49
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 4.865.212,91 3.144.178,9 1.721.034,01
ΣΥΝΟΛΟ 6.120.791,22 4.093.770,72 2.047.020,5
ΠΗΓΗ: Πρακτικό Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας Περιστερίου, 21-5-2003
Διαφαίνεται από τον παραπάνω πίνακα ότι η επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό μέσω Δήμου ανέρχεται στο 50% επί του συνόλου, η έκτακτη επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό του Δήμου στο 10%, από διάφορα έσοδα (πχ. κυλικεία σχολείων) στο 5%, από υπόλοιπο προηγουμένων χρήσεων στο 25%, ενώ το υπόλοιπο 10% από συμπληρωματικές πηγές (επιχορηγήσεις για πιλοτικά προγράμματα, σχολικούς τροχονόμους κλπ.). Ένα σημαντικό στοιχείο που προέρχεται από τον πίνακα 1 σχετίζεται με το θετικό πρόσημο στο υπόλοιπο της χρήσης των διαφόρων κονδυλίων επιχορήγησης. Στην πραγματικότητα όμως αυτό δε σηματοδοτεί μια ορθολογική πολιτική διαχείρισης των δαπανών για τα λειτουργικά προβλήματα των σχολείων, αλλά οφείλεται στο λογιστικό τρόπο διαχείρισης και καταγραφής των παραπάνω ποσών, αφού αυτά τα ποσά υπολογίζονται στο τέλος του οικονομικού έτους που για τα σχολεία είναι η αρχή του νέου σχολικού έτους και έχουν πάρει τις νέες επιχορηγήσεις. Ανεξάρτητα από τον τρόπο παρουσίασης και καταγραφής του προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η ΔΕΠ, το γεγονός είναι ότι υπάρχουν εκείνοι οι οικονομικοί πόροι για τη χρηματοδότηση ειδικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, τόσο στον υπό εκπαίδευση μαθητικό πληθυσμό, όσο και στους ενήλικες, όπως είναι η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Γενικότερα, το ζήτημα της παιδείας κρίνεται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του Δήμου Περιστερίου και από την τοπική κοινωνία, ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα με εκπαιδευτικές αλλά και ευρύτερα κοινωνικές επιπτώσεις:
«Πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε Διοίκηση όσα και να προσφέρει στην παιδεία είναι λίγα. Επίσης πιστεύουμε ότι οπωσδήποτε έχουν γίνει σοβαρά βήματα προς τα εμπρός χρόνια τώρα εδώ στο Δήμο μας. Αυτό δεν πάει να πει ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις και προβλήματα στα σχολειά, γιατί κανείς δε μένει ικανοποιημένος, όπως είπα προηγουμένως, όσα και να προσφέρουμε στην παιδεία».
Με βάση, όμως, τις αρχές λειτουργίες και οργάνωσης, η ενασχόληση της ΔΕΠ σχετίζεται αποκλειστικά για την αντιμετώπιση προβλημάτων υλικοτεχνικής φύσης των σχολείων του Περιστερίου με αποτέλεσμα να μην απασχολείται με ειδικά εκπαιδευτικά προβλήματα, όπως είναι αυτό του αναλφαβητισμού:
«Μπορεί ένας μαθητής να αποδώσει όταν το χειμώνα τουρτουρίζει κι εσύ να του ζητάς να διαβάσει και να αποδώσει; Το εκπαιδευτικό έργο, η ποιότητά του, είναι ένα άλλο κομμάτι. Αλλά, ο καθένας στο σπίτι του δεν εκφράζεται με ανάλογο τρόπο; Δηλαδή το ανθρώπινο περιβάλλον δε σε βοηθά στο να δουλεύεις καλύτερα; Δε γίνεται να βάζουμε τα παιδιά να ζήσουν το μισό της μέρας τους σε απάνθρωπα περιβάλλοντα. Και θεωρούμε πολυτέλεια και λυπάμαι που το λέω, να ασχοληθούμε με άλλα, όπως αυτό του αναλφαβητισμού που ψάχνεις εσύ. Γιατί αν δεν ασχοληθούμε με το κεραμίδι για να βάλουμε το κεφάλι μας από κάτω, δε κάνουμε τίποτα. Βήμα βήμα πρέπει όλα να γίνουν».
Μόνον όταν γίνονται ειδικές συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου για θέματα παιδείας διατυπώνονται ορισμένες ανησυχίες για τα αποτελέσματα της μαζικής εγκατάλειψης από την υποχρεωτική εκπαίδευση και της μη συνέχισης πολλών παιδιών που φοιτούν στα σχολειά του Περιστερίου, τόσο στα Λύκεια και τα ΤΕΕ, όσο και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παρόλο όμως που το πρόβλημα της μαθητικής διαρροής και της σχολικής αποτυχίας είναι έντονο, δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή του φαινομένου και ούτε γίνονται προσπάθειες ανίχνευσης των αιτιών και των παραγόντων που το αναπαράγουν. Η παρατήρηση αυτή ισχύει τόσο για την τοπική κοινωνία και τους φορείς της γενικότερα, όσο και τη ΔΕΠ ειδικότερα:
«Δυστυχώς, Φορείς σαν τη ΔΕΠ είναι για να κάνουν τις «βρώμικες» δουλειές, τη «λάντζα». Εμείς μόνο σε επίπεδο ενός ψηφίσματος θα μπορούσαμε να παρέμβουμε σε αυτό που εσύ αναφέρεσαι ή σε επίπεδο μιας διαμαρτυρίας. Δεν είμαστε αυτοί που μπορεί να μας εισακούσει το εκάστοτε Υπουργείο και να καθορίσει τις ενέργειες του, το πρόγραμμα σπουδών. Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είμαστε ένας Φορέας που να παρεμβαίνει ουσιαστικά στην κεντρική εξουσία, έστω και για γνωμοδοτήσεις σε προβλήματα παιδείας. Από την άλλη υπάρχουν οι Φορείς της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι είναι πιο κοντά σε όλα αυτά τα θέματα. Έτσι κι αλλιώς, η θέση της ΔΕΠ είναι θεσμικά γνωμοδοτική και τα θέματα που προωθούμε στο Δημοτικό Συμβούλιο είναι εισηγητικού χαρακτήρα. Και έτσι καταλαβαίνεις, η ΔΕΠ είναι ένα αποδυναμωμένο όργανο».
Το σχετικά περιορισμένο πλαίσιο δραστηριοτήτων με το οποίο ασχολείται η ΔΕΠ δεν ορίζεται μόνο από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο αλλά και στην αδυναμία των προϊσταμένων εκπαίδευσης και σχολείων να θέσουν ανάλογα αιτήματα:
«Τα μόνο έγγραφα που έχω παραλάβει από τους Διευθυντές των σχολικών μονάδων αφορούν τις επιβεβαιώσεις των αιτημάτων που έχουν να κάνουν για την επισκευή και τη συντήρηση των σχολείων. Δεν ήρθε ποτέ ένα έγγραφο να με παρακαλέσει στη ΔΕΠ να ασχοληθούμε με τέτοια ζητήματα. Με τους Σχολικούς Συμβούλους ούτε επιχείρησα ποτέ, και ίσως ούτε οι ίδιοι θα ήθελαν μια τέτοια επαφή. Αυτό τουλάχιστον καταλαβαίνω εγώ».
Η ανύπαρκτη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων της εκπαίδευσης με τη ΔΕΠ έχει και μια άλλη σοβαρότερη, ίσως, επίπτωση. Στους υπάρχοντες θεσμούς που λειτουργούν και που ως ένα βαθμό σχετίζονται με τα ζητήματα του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού δεν υπάρχει στοιχειώδης συνεργασία:
«Έχω κλείσει ένα ραντεβού με το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας για καθαρά παρέμβαση στο κτιριακό. Αλλά πες μου εσύ, πότε να προλάβω να ασχοληθώ και με αυτό, όταν υπάρχουν τόσα άλλα κρίσιμα ζητήματα; Για το Κέντρο Πιστοποίησης Απολυτηρίου Δημοτικού τώρα το μαθαίνω από εσένα ότι υπάρχει. Ούτε με το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής δεν έχω. Εδώ δεν προλαβαίνω για τα άλλα ζητήματα».
Σε αντίθεση με τα Εκπαιδευτικά Σωματεία και την Ένωση Γονέων όπου παρατηρείται, γενικά, μια αξιόλογη επικοινωνία κι ανεξάρτητα αν αυτή παίρνει πολλές φορές έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά, με τους άλλους Φορείς που συμμετέχουν στη ΔΕΠ αμφισβητείται η αναγκαιότητα της παρουσίας τους:
«Η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν κατάλαβα η παρουσία των Φορέων αυτών στη ΔΕΠ, τι ρόλο παίζει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζω το ρόλο τους. Αλλά θεωρώ ότι σε κάποιον άλλο Φορέα ίσως να ήταν πολύτιμη η παρουσία τους. Αλλά δεν έχω καταλάβει από το Νομοθέτη γιατί πρέπει να υπάρχει αυτή η εκπροσώπηση. Εδώ βέβαια ανοίγουμε ένα άλλο θέμα. Κατά πόσο η εκπροσώπηση και των άλλων Φορέων που εμπλέκονται με την Παιδεία είναι πράγματι παραγωγική».
Με βάση τα παραπάνω διαφαίνεται ότι ο προσανατολισμός του Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας είναι αποκλειστικά προσανατολισμένος στο εκπαιδευτικό σύστημα για την αντιμετώπιση των άμεσων λειτουργικών προβλημάτων που προκύπτουν από τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Κεντρικό Κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αντίθετα δεν τίθεται καν το ζήτημα της εκπαίδευσης των ενηλίκων και κυρίως των υποεκπαιδευμένων και αναλφάβητων τμημάτων, παρόλο που τέτοιοι πληθυσμοί ενυπάρχουν τόσο μέσα στους εργαζόμενους του Δήμου, κυρίως στην αποκομιδή των απορριμμάτων, όσο και γενικότερα μέσα στην κοινωνία του Περιστερίου.
«Είναι αλήθεια ότι δεν έχουν τεθεί τέτοια ζητήματα. Δε θέλω να τοποθετηθώ όμως σε αυτό αναλυτικά αλλά θέλω να πω κάτι άλλο. Έχουμε σοβαρό πρόβλημα πληροφόρησης. Ό,τι και να γίνεται, δεν γίνεται γνωστό παρά μόνο στον άμεσα ενδιαφερόμενο και αυτό περιορισμένα μέσα από ένα στρεβλό δίκτυο. Θα σου μιλήσω έτσι αόριστα. Βγαίνει κάποιο πρόγραμμα για την επιμόρφωση των αναλφάβητων. Θα σε ρωτήσω εγώ πόσοι το ξέρουν στο Περιστέρι. Θα σε ρωτήσω αν το ξέρει και η εκάστοτε διοίκηση της Εκπαίδευσης, του Δήμου κλπ. Αλλά και πώς γίνεται αυτή η διαδικασία του προγράμματος, με ποιο τρόπο θα φτάσει στους άμεσα ενδιαφερόμενους. Αυτό είναι ένα κομμάτι που πονάει πολύ. Γιατί αν υπήρχε πληροφόρηση θα μπορούσε να έχει γίνει κάτι περισσότερο συγκεκριμένο. Αν πάμε όμως να χτυπήσουμε τον αναλφαβητισμό, μιας και αναφέρεται στην έρευνά σου, ίσως στους είκοσι, οι δύο, οι τρεις να εκδηλώσουν κάποιο ενδιαφέρον, έστω και μακροπρόθεσμα. Αν όμως δεν τους έχουμε ομαδοποιήσει και δεν ξέρουμε ποιοι πραγματικά είναι αυτοί, τότε θα είναι δύσκολο να έχουμε μια κάποια προσβασιμότητα σε αυτούς τους χώρους».
Το πιο ανησυχητικό, όμως, στοιχείο που διαπιστώσαμε και σε άλλες περιπτώσεις είναι ότι όσοι εκπρόσωποι Φορέων συμμετέχουν στη ΔΕΠ δεν είναι ενήμεροι για το πρόβλημα του αναλφαβητισμού, το οποίο πιστεύουν ότι έχει εκλείψει από το Περιστέρι:
«Θα είναι πολύτιμο να συγκεντρωθούν τα στοιχεία που σχετίζονται με αυτά τα προβλήματα και τα δικά σου ασφαλώς, γιατί ειλικρινά το λέω, δεν το ξέρω το θέμα, δεν έχω καμία σχέση με το θέμα. Και να σου πω και κάτι ακόμη; Έπεσα από τα σύννεφα όταν μου είπες τηλεφωνικά, ότι υπάρχει πρόβλημα αναλφαβητισμού στο Περιστέρι. Και να ξέρεις κάτι. Πολλά προβλήματα λύνονται πολύ πιο απλά, πέρα και έξω από πολλές συζητήσεις και το μπέρδεμα πολλών και διάφορων που δεν το γνωρίζουν το θέμα».
7.4. Συμπεράσματα
Ο εισηγητικός χαρακτήρας των αποφάσεων της Επιτροπής Παιδείας προς το Δημοτικό Συμβούλιο, δε μειώνει καθόλου τη σημασία και το έργο που επιτελεί μιας κι αυτές αναφέρονται σε πραγματικά εκπαιδευτικά προβλήματα της πόλης. Ο μονόπλευρος, όμως, προσανατολισμός της ΔΕΠ σε θέματα όπως η χωροθέτηση νέων σχολείων, η αντιμετώπιση των οξύτατων υλικοτεχνικών προβλημάτων, η ορθολογική διαχείριση και κατανομή των πόρων στις Σχολικές Επιτροπές, αδυνατίζει το μέτωπο που πρέπει να ορθωθεί απέναντι σε άλλα υπαρκτά κοινωνικά και εκπαιδευτικά προβλήματα, όπως είναι αυτά του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι έμμεσες και περιστασιακές αναφορές που γίνονται για ένα έστω περιορισμένο φάσμα τέτοιων εκπαιδευτικών προβλημάτων, όπως είναι η σχολική αποτυχία και τα εμπόδια που ορθώνονται για της είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μπορεί μεν να αναφέρονται ως πτυχές της κακοδαιμονίας του εκπαιδευτικού συστήματος, δε φαίνεται όμως να απασχολούν τη ΔΕΠ στο σύνολο των παραμέτρων που σχετίζονται με το θέμα.
Από την άλλη πλευρά, η ΔΕΠ είναι ένα θεσμικό όργανο στο οποίο συμμετέχουν οι εκπαιδευτικοί κι άλλοι φορείς της περιοχής και με δεδομένες τις δομές συγκρότησης του Δήμου Περιστερίου, ο θεσμός αυτός αποκτά πολιτικά χαρακτηριστικά που δεν επιτρέπει τη χάραξη ενός συναινετικού σχεδίου δράσης για τέτοιου είδους προβλήματα. Οι αντιπαλότητες, οι ανταγωνισμοί και οι προσωπικές αντιπαραθέσεις καθορίζουν πολλές φορές τις συνεδριάσεις της ΔΕΠ. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο λειτουργίας, που συνήθως αποτελεί τον κανόνα κι όχι την εξαίρεση, δεν μπορούν να τεθούν ως ερωτήματα προς διερεύνηση, τα προβλήματα του αναλφαβητισμού, της σχολικής διαρροής και της σχολικής αποτυχίας στη βάση συγκεκριμένων στοιχείων που να προέρχονται είτε από προϋπάρχουσες έρευνες ή από έρευνες χρηματοδοτούμενες από τον ίδιο το Δήμο. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις γίνεται εμφανές ότι από την Επιτροπή Παιδείας λείπει μια επιστημονική επιτροπή η οποία θα θέτει τα άμεσα εκπαιδευτικά προβλήματα που εμφανίζονται μέσα και έξω από το σχολείο αλλά και για τους ενήλικες.
Οι αρμοδιότητες των Κοινοτικών, Δημοτικών, Νομαρχιακών και Επαρχιακών Επιτροπών Παιδείας, θεσπίστηκαν με κανονιστικές αποφάσεις το 1987, μέσα στη συνολική ρύθμιση των θεμάτων που αφορούσαν τις γενικότερες αλλαγές στη δομή και τη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος με βάση το νόμο 1566/85. Με τις κανονιστικές αυτές αποφάσεις έγινε προσπάθεια να υλοποιηθεί η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Επιστημονικών Φορέων στο δημοκρατικό προγραμματισμό και στον κοινωνικό έλεγχο της Παιδείας, ανάλογα με τις αναπτυξιακές προτεραιότητες που έμπαιναν για κάθε περιοχή. Πιο συγκεκριμένα και σε σχέση με τις αρμοδιότητες των Δημοτικών Επιτροπών Παιδείας, που εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα, αυτές σχετίζονται περισσότερο με εισηγητικού χαρακτήρα προτάσεις προς τα Δημοτικά και Νομαρχιακά Συμβούλια σχετικά με την καλύτερη οργάνωση και λειτουργία των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, όπως για παράδειγμα, την κατανομή των πιστώσεων για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων.
Σύμφωνα με το άρθρο 50, η σύνθεση των Δημοτικών ή Κοινοτικών Επιτροπών Παιδείας απαρτίζεται α) από το Δήμαρχο ή έναν Δημοτικό Σύμβουλο που ορίζεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ως πρόεδρος, β) έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Γονέων των μαθητών, γ) από έναν Διευθυντή σχολείου της Α΄θμιας και της Β΄θμιας Εκπαίδευσης που ορίζονται από τους Προϊσταμένους των αντίστοιχων Διευθύνσεων ή των Γραφείων Εκπαίδευσης, δ) από έναν εκπρόσωπο των Παραγωγικών Τάξεων και Φορέων που ορίζονται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, των οποίων ο αριθμός δεν μπορεί να υπερβεί τους δύο και στ) από έναν εκπρόσωπο των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών. Επίσης, μπορεί να συμμετέχει, χωρίς δικαίωμα ψήφου και εκπρόσωπος της Τοπικής Επιτροπής Λαϊκής Επιμόρφωσης, αν κι εφόσον υπάρχει.
7.2. Σύσταση Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας Περιστερίου
Στη βάση των παραπάνω διατάξεων καθορίστηκε η συμμετοχή των εκπροσώπων Φορέων στη Δημοτική Επιτροπή Παιδείας. Ορισμένες αρχικές επισημάνσεις: Από τη λειτουργία του θεσμού της Επιτροπής Παιδείας του Δήμου Περιστερίου, δεν έχει τεθεί επικεφαλής κανένας από τους διατελέσαντες Δημάρχους (Δ. Φωλόπουλος, Θ. Δημητρακόπουλος, Α. Παχατουρίδης). Οι Δήμαρχοι ορίζουν στη θέση του Προέδρου της Επιτροπής Παιδείας, συνήθως, έναν εκ των πιο δραστήριων δημοτικών συμβούλων της παράταξής τους, με σκοπό την αντιμετώπιση των πολυσύνθετων προβλημάτων στα πλαίσια του προγράμματος και των ιδρυτικών διακηρύξεων που έχουν εξαγγείλει. Η φύση της θέσης του Αντιδημάρχου ΔΕΠ και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει είναι τέτοια, που στις περισσότερες περιπτώσεις παρατηρείται μια εναλλαγή στο θώκο αυτό και σπάνια θα συναντήσουμε Προέδρους Επιτροπών Παιδείας που θα εξαντλήσουν ολόκληρη τη θητεία τους.
Όσον αφορά τη συμμετοχή και το ρόλο των άλλων εκπροσώπων των Υπηρεσιών και Φορέων στην Επιτροπή Παιδείας του Δήμου Περιστερίου, θα σημειώναμε ότι εξαρτάται από τη σχέση του Φορέα με τα προβλήματα της Παιδείας και με τα πρόσωπα που τον εκπροσωπούν:
Η Ένωση Γονέων αποδίδει μεγάλη σημασία στη λειτουργία του θεσμού της Επιτροπής Παιδείας και στο σύνολο των συνεδριάσεων εκπροσωπείται από τον πρόεδρό της. Έχει συγκροτημένη παρέμβαση για τα πιο οξυμένα εκπαιδευτικά προβλήματα σε σχέση κυρίως με τα υλικοτεχνικά προβλήματα των σχολείων ή την ίδρυση νέων σχολικών μονάδων. Αντίθετα, η εκπροσώπηση των Γραφείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δεν γίνεται πάντοτε από τους Προϊστάμενους αλλά από τους αναπληρωτές τους. Οι συχνές απουσίες των Προϊσταμένων Γραφείων από τις συνεδριάσεις των Επιτροπών Παιδείας, μπορεί να ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα της σύγχυσης αρμοδιοτήτων που παρατηρούνται ανάμεσα στην Επιτροπή Παιδείας και τα Γραφεία Εκπαίδευσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το σύνολο των θεμάτων που απασχολούν τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Παιδείας (χωροθέτηση νέων σχολείων, συγχώνευση ή κατάργηση σχολείων, αντιμετώπιση υλικοτεχνικών προβλημάτων κλπ) άπτονται άμεσα με χειρισμούς των Προϊσταμένων, από τους οποίους ζητείται ενημέρωση και ασκείται συνεχής έλεγχος για τις πράξεις τους.
Από την πλευρά των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων των Εκπαιδευτικών (Δασκάλων και Καθηγητών) ορίζεται τακτικός και αναπληρωματικός αντιπρόσωπος, από τις πρώτες συνεδριάσεις των Διοικητικών τους Συμβουλίων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών είναι απλά μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων και σπανιότερα συμμετέχουν, ως τακτικά μέλη, οι Πρόεδροι των Εκπαιδευτικών Σωματείων. Η παρουσία των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των εκπαιδευτικών κρίνεται, γενικά, ως η πιο δραστήρια μέσα στη ΔΕΠ, εξαιτίας του ιδιαίτερου ρόλου που διαδραματίζουν στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Από την πλευρά των Εργατικών Φορέων έχουν ορισθεί να συμμετέχουν, για το έτος 2001, οι εκπρόσωποι από το Σωματείο Βιοτεχνών Περιστερίου και από το Σύλλογο Εργαζομένων του Δήμου. Ως προς αυτές τις επιλογές μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής: Ο Σύλλογος Εργαζομένων αποτελεί λειτουργικό κομμάτι του μηχανισμού του Δήμου Περιστερίου και μπορεί να πληροφορηθεί και να στηρίξει άμεσα, τις όποιες αποφάσεις που παίρνονται για την αντιμετώπιση των λειτουργικών προβλημάτων των σχολείων (καθαρισμός κοινόχρηστων χώρων, προβλήματα υδραυλικά, ηλεκτρολογικά, αποχετευτικά κλπ.). Οι Βιοτέχνες, δεν έχει διαφανεί για ποιο λόγο επελέγησαν, αφού ως σωματείο παρουσιάζουν ελλειμματική οργανωτική πυκνότητα (μόλις 200 είναι τα εγγραφέντα μέλη). Το πιο πιθανόν είναι ότι αποτελούν έναν άμεσα «ελέγξιμο» χώρο, από την άποψη ότι δεν έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με τα εκπαιδευτικά προβλήματα της περιοχής και συνήθως, ο εκπρόσωπός τους, ψηφίζει τις εισηγητικές προτάσεις της ΔΕΠ.
Όμως, στην Επιτροπή Παιδείας του Δήμου δε συμμετέχουν δυο σημαντικές παράγοντες της τοπικής κοινωνίας: Από τη μεριά της εκπαίδευσης οι Σχολικοί Σύμβουλοι και από την μεριά του εργατικού κινήματος το Συνδικάτο Οικοδόμων.
Σύμφωνα με το άρθρο 49 του ν. 1566/85, οι Σχολικοί Σύμβουλοι προβλέπεται να συμμετέχουν με εκπροσώπους, μόνο στις Νομαρχιακές και Επαρχιακές Επιτροπές Παιδείας. Αντίθετα δεν προβλέπεται η συμμετοχή τους στις Δημοτικές Επιτροπές Παιδείας, όπου εντάσσονται οργανικά και γνωρίζουν άμεσα τα προβλήματα της Εκπαίδευσης (ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, σχολική αποτυχία, μαθητική διαρροή, αναλφαβητισμός). Από την άλλη πλευρά η συμμετοχή του Συνδικάτου Οικοδόμων, στη ΔΕΠ θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική γιατί είναι ένας από τους μαζικότερους φορείς στο Δήμο Περιστερίου, αλλά και γιατί έχει ασχοληθεί με τα εκπαιδευτικά ζητήματα, κυρίως σε σχέση με τα εμπόδια που ορθώνονται στα παιδιά της εργατικής τάξης για τη συνέχιση των σπουδών τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Από την άλλη πλευρά και το ίδιο το Συνδικάτο Οικοδόμων δε φαίνεται να επιθυμεί τη συμμετοχή σε όργανα, όπως η ΔΕΠ, που δεν έχουν σαφές ταξικό και διεκδικητικό πλαίσιο αναφοράς.
7.3. ΔΕΠ Περιστερίου
Η Επιτροπή Παιδείας του Δήμου Περιστερίου συνέρχεται, σύμφωνα με τις ορίζουσες διατάξεις, τακτικά μια φορά κάθε δυο μήνες και έκτακτα, όταν προκύψει κάποιο ανάλογο γεγονός. Τα θέματα της ημερήσιας διάταξης, καθώς και οι αποφάσεις που παίρνονται, καταγράφονται και υπογράφονται σε πρακτικό συνεδρίασης. Η προβλεπόμενη από τις διατάξεις θεματολογία με την οποία ασχολείται η ΔΕΠ σχετίζεται με τις παρακάτω κατηγορίες: α)το κτιριακό πρόβλημα (ίδρυση, κατάργηση και συγχώνευση σχολείων, την ανέγερση σχολικών κτιρίων ή την προσθήκη αιθουσών (αυτόνομα ή σε σύμπραξη με τον Ο.Σ.Κ.) β) την κατανομή των πιστώσεων στις σχολικές επιτροπές (τακτικές- έκτακτες) και τον έλεγχο των απολογισμών τους. Αξιολογώντας τις παραπάνω αρμοδιότητες, τα προβλήματα της κτιριακής υποδομής των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αποτελούν τα πιο σοβαρά και συνίστανται κυρίως προς δύο κατευθύνσεις: Αρχικά στον περιορισμό της διπλοβάρδιας και την καθολική λειτουργία των σχολείων με πρωινό ωράριο λειτουργίας και κατά δεύτερο λόγο στη δημιουργία σχολείων που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες. Σε αυτό το πλαίσιο λειτουργίας, το πιο σοβαρό πρόβλημα που αναδεικνύεται, σχετίζεται με την εξεύρεση ελεύθερων χώρων για την ίδρυση νέων σχολείων ή τη μεταφορά σχολείων από ακατάλληλα κτίρια. Σε πολλές μάλιστα συνεδριάσεις της ΔΕΠ τίθονται από διάφορες Επιτροπές κατοίκων αντικρουόμενα αιτήματα πχ. για το χαρακτηρισμό ενός ελεύθερου χώρου με σκοπό την ανέγερση σχολείου ή τη δημιουργία πάρκου. Τέτοιου είδους θέματα μονοπωλούν, συνήθως, τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Παιδείας και καθορίζουν και το είδος των σχέσεων με άλλους κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς (Υπουργείο Παιδείας, ΟΣΚ, κατασκευαστικές εταιρείες).
Μια άλλη σοβαρή λειτουργία της ΔΕΠ Περιστερίου σχετίζεται με την κατανομή των πιστώσεων που χορηγούνται στις Σχολικές Επιτροπές με βάση τις τακτικές και έκτακτες επιχορηγήσεις. Σύμφωνα με τον πίνακα 1 καταγράφεται ως εξής ο απολογισμός του οικονομικού έτους 2002:
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2002 (σε ΕΥΡΩ)
ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΕΣΟΔΑ ΕΞΟΔΑ ΥΠΟΛΟΙΠΟ
Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης 1.255.578, 31 949.591,82 305.986,49
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 4.865.212,91 3.144.178,9 1.721.034,01
ΣΥΝΟΛΟ 6.120.791,22 4.093.770,72 2.047.020,5
ΠΗΓΗ: Πρακτικό Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας Περιστερίου, 21-5-2003
Διαφαίνεται από τον παραπάνω πίνακα ότι η επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό μέσω Δήμου ανέρχεται στο 50% επί του συνόλου, η έκτακτη επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό του Δήμου στο 10%, από διάφορα έσοδα (πχ. κυλικεία σχολείων) στο 5%, από υπόλοιπο προηγουμένων χρήσεων στο 25%, ενώ το υπόλοιπο 10% από συμπληρωματικές πηγές (επιχορηγήσεις για πιλοτικά προγράμματα, σχολικούς τροχονόμους κλπ.). Ένα σημαντικό στοιχείο που προέρχεται από τον πίνακα 1 σχετίζεται με το θετικό πρόσημο στο υπόλοιπο της χρήσης των διαφόρων κονδυλίων επιχορήγησης. Στην πραγματικότητα όμως αυτό δε σηματοδοτεί μια ορθολογική πολιτική διαχείρισης των δαπανών για τα λειτουργικά προβλήματα των σχολείων, αλλά οφείλεται στο λογιστικό τρόπο διαχείρισης και καταγραφής των παραπάνω ποσών, αφού αυτά τα ποσά υπολογίζονται στο τέλος του οικονομικού έτους που για τα σχολεία είναι η αρχή του νέου σχολικού έτους και έχουν πάρει τις νέες επιχορηγήσεις. Ανεξάρτητα από τον τρόπο παρουσίασης και καταγραφής του προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η ΔΕΠ, το γεγονός είναι ότι υπάρχουν εκείνοι οι οικονομικοί πόροι για τη χρηματοδότηση ειδικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, τόσο στον υπό εκπαίδευση μαθητικό πληθυσμό, όσο και στους ενήλικες, όπως είναι η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Γενικότερα, το ζήτημα της παιδείας κρίνεται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του Δήμου Περιστερίου και από την τοπική κοινωνία, ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα με εκπαιδευτικές αλλά και ευρύτερα κοινωνικές επιπτώσεις:
«Πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε Διοίκηση όσα και να προσφέρει στην παιδεία είναι λίγα. Επίσης πιστεύουμε ότι οπωσδήποτε έχουν γίνει σοβαρά βήματα προς τα εμπρός χρόνια τώρα εδώ στο Δήμο μας. Αυτό δεν πάει να πει ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις και προβλήματα στα σχολειά, γιατί κανείς δε μένει ικανοποιημένος, όπως είπα προηγουμένως, όσα και να προσφέρουμε στην παιδεία».
Με βάση, όμως, τις αρχές λειτουργίες και οργάνωσης, η ενασχόληση της ΔΕΠ σχετίζεται αποκλειστικά για την αντιμετώπιση προβλημάτων υλικοτεχνικής φύσης των σχολείων του Περιστερίου με αποτέλεσμα να μην απασχολείται με ειδικά εκπαιδευτικά προβλήματα, όπως είναι αυτό του αναλφαβητισμού:
«Μπορεί ένας μαθητής να αποδώσει όταν το χειμώνα τουρτουρίζει κι εσύ να του ζητάς να διαβάσει και να αποδώσει; Το εκπαιδευτικό έργο, η ποιότητά του, είναι ένα άλλο κομμάτι. Αλλά, ο καθένας στο σπίτι του δεν εκφράζεται με ανάλογο τρόπο; Δηλαδή το ανθρώπινο περιβάλλον δε σε βοηθά στο να δουλεύεις καλύτερα; Δε γίνεται να βάζουμε τα παιδιά να ζήσουν το μισό της μέρας τους σε απάνθρωπα περιβάλλοντα. Και θεωρούμε πολυτέλεια και λυπάμαι που το λέω, να ασχοληθούμε με άλλα, όπως αυτό του αναλφαβητισμού που ψάχνεις εσύ. Γιατί αν δεν ασχοληθούμε με το κεραμίδι για να βάλουμε το κεφάλι μας από κάτω, δε κάνουμε τίποτα. Βήμα βήμα πρέπει όλα να γίνουν».
Μόνον όταν γίνονται ειδικές συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου για θέματα παιδείας διατυπώνονται ορισμένες ανησυχίες για τα αποτελέσματα της μαζικής εγκατάλειψης από την υποχρεωτική εκπαίδευση και της μη συνέχισης πολλών παιδιών που φοιτούν στα σχολειά του Περιστερίου, τόσο στα Λύκεια και τα ΤΕΕ, όσο και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παρόλο όμως που το πρόβλημα της μαθητικής διαρροής και της σχολικής αποτυχίας είναι έντονο, δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή του φαινομένου και ούτε γίνονται προσπάθειες ανίχνευσης των αιτιών και των παραγόντων που το αναπαράγουν. Η παρατήρηση αυτή ισχύει τόσο για την τοπική κοινωνία και τους φορείς της γενικότερα, όσο και τη ΔΕΠ ειδικότερα:
«Δυστυχώς, Φορείς σαν τη ΔΕΠ είναι για να κάνουν τις «βρώμικες» δουλειές, τη «λάντζα». Εμείς μόνο σε επίπεδο ενός ψηφίσματος θα μπορούσαμε να παρέμβουμε σε αυτό που εσύ αναφέρεσαι ή σε επίπεδο μιας διαμαρτυρίας. Δεν είμαστε αυτοί που μπορεί να μας εισακούσει το εκάστοτε Υπουργείο και να καθορίσει τις ενέργειες του, το πρόγραμμα σπουδών. Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είμαστε ένας Φορέας που να παρεμβαίνει ουσιαστικά στην κεντρική εξουσία, έστω και για γνωμοδοτήσεις σε προβλήματα παιδείας. Από την άλλη υπάρχουν οι Φορείς της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι είναι πιο κοντά σε όλα αυτά τα θέματα. Έτσι κι αλλιώς, η θέση της ΔΕΠ είναι θεσμικά γνωμοδοτική και τα θέματα που προωθούμε στο Δημοτικό Συμβούλιο είναι εισηγητικού χαρακτήρα. Και έτσι καταλαβαίνεις, η ΔΕΠ είναι ένα αποδυναμωμένο όργανο».
Το σχετικά περιορισμένο πλαίσιο δραστηριοτήτων με το οποίο ασχολείται η ΔΕΠ δεν ορίζεται μόνο από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο αλλά και στην αδυναμία των προϊσταμένων εκπαίδευσης και σχολείων να θέσουν ανάλογα αιτήματα:
«Τα μόνο έγγραφα που έχω παραλάβει από τους Διευθυντές των σχολικών μονάδων αφορούν τις επιβεβαιώσεις των αιτημάτων που έχουν να κάνουν για την επισκευή και τη συντήρηση των σχολείων. Δεν ήρθε ποτέ ένα έγγραφο να με παρακαλέσει στη ΔΕΠ να ασχοληθούμε με τέτοια ζητήματα. Με τους Σχολικούς Συμβούλους ούτε επιχείρησα ποτέ, και ίσως ούτε οι ίδιοι θα ήθελαν μια τέτοια επαφή. Αυτό τουλάχιστον καταλαβαίνω εγώ».
Η ανύπαρκτη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων της εκπαίδευσης με τη ΔΕΠ έχει και μια άλλη σοβαρότερη, ίσως, επίπτωση. Στους υπάρχοντες θεσμούς που λειτουργούν και που ως ένα βαθμό σχετίζονται με τα ζητήματα του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού δεν υπάρχει στοιχειώδης συνεργασία:
«Έχω κλείσει ένα ραντεβού με το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας για καθαρά παρέμβαση στο κτιριακό. Αλλά πες μου εσύ, πότε να προλάβω να ασχοληθώ και με αυτό, όταν υπάρχουν τόσα άλλα κρίσιμα ζητήματα; Για το Κέντρο Πιστοποίησης Απολυτηρίου Δημοτικού τώρα το μαθαίνω από εσένα ότι υπάρχει. Ούτε με το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής δεν έχω. Εδώ δεν προλαβαίνω για τα άλλα ζητήματα».
Σε αντίθεση με τα Εκπαιδευτικά Σωματεία και την Ένωση Γονέων όπου παρατηρείται, γενικά, μια αξιόλογη επικοινωνία κι ανεξάρτητα αν αυτή παίρνει πολλές φορές έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά, με τους άλλους Φορείς που συμμετέχουν στη ΔΕΠ αμφισβητείται η αναγκαιότητα της παρουσίας τους:
«Η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν κατάλαβα η παρουσία των Φορέων αυτών στη ΔΕΠ, τι ρόλο παίζει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζω το ρόλο τους. Αλλά θεωρώ ότι σε κάποιον άλλο Φορέα ίσως να ήταν πολύτιμη η παρουσία τους. Αλλά δεν έχω καταλάβει από το Νομοθέτη γιατί πρέπει να υπάρχει αυτή η εκπροσώπηση. Εδώ βέβαια ανοίγουμε ένα άλλο θέμα. Κατά πόσο η εκπροσώπηση και των άλλων Φορέων που εμπλέκονται με την Παιδεία είναι πράγματι παραγωγική».
Με βάση τα παραπάνω διαφαίνεται ότι ο προσανατολισμός του Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας είναι αποκλειστικά προσανατολισμένος στο εκπαιδευτικό σύστημα για την αντιμετώπιση των άμεσων λειτουργικών προβλημάτων που προκύπτουν από τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Κεντρικό Κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αντίθετα δεν τίθεται καν το ζήτημα της εκπαίδευσης των ενηλίκων και κυρίως των υποεκπαιδευμένων και αναλφάβητων τμημάτων, παρόλο που τέτοιοι πληθυσμοί ενυπάρχουν τόσο μέσα στους εργαζόμενους του Δήμου, κυρίως στην αποκομιδή των απορριμμάτων, όσο και γενικότερα μέσα στην κοινωνία του Περιστερίου.
«Είναι αλήθεια ότι δεν έχουν τεθεί τέτοια ζητήματα. Δε θέλω να τοποθετηθώ όμως σε αυτό αναλυτικά αλλά θέλω να πω κάτι άλλο. Έχουμε σοβαρό πρόβλημα πληροφόρησης. Ό,τι και να γίνεται, δεν γίνεται γνωστό παρά μόνο στον άμεσα ενδιαφερόμενο και αυτό περιορισμένα μέσα από ένα στρεβλό δίκτυο. Θα σου μιλήσω έτσι αόριστα. Βγαίνει κάποιο πρόγραμμα για την επιμόρφωση των αναλφάβητων. Θα σε ρωτήσω εγώ πόσοι το ξέρουν στο Περιστέρι. Θα σε ρωτήσω αν το ξέρει και η εκάστοτε διοίκηση της Εκπαίδευσης, του Δήμου κλπ. Αλλά και πώς γίνεται αυτή η διαδικασία του προγράμματος, με ποιο τρόπο θα φτάσει στους άμεσα ενδιαφερόμενους. Αυτό είναι ένα κομμάτι που πονάει πολύ. Γιατί αν υπήρχε πληροφόρηση θα μπορούσε να έχει γίνει κάτι περισσότερο συγκεκριμένο. Αν πάμε όμως να χτυπήσουμε τον αναλφαβητισμό, μιας και αναφέρεται στην έρευνά σου, ίσως στους είκοσι, οι δύο, οι τρεις να εκδηλώσουν κάποιο ενδιαφέρον, έστω και μακροπρόθεσμα. Αν όμως δεν τους έχουμε ομαδοποιήσει και δεν ξέρουμε ποιοι πραγματικά είναι αυτοί, τότε θα είναι δύσκολο να έχουμε μια κάποια προσβασιμότητα σε αυτούς τους χώρους».
Το πιο ανησυχητικό, όμως, στοιχείο που διαπιστώσαμε και σε άλλες περιπτώσεις είναι ότι όσοι εκπρόσωποι Φορέων συμμετέχουν στη ΔΕΠ δεν είναι ενήμεροι για το πρόβλημα του αναλφαβητισμού, το οποίο πιστεύουν ότι έχει εκλείψει από το Περιστέρι:
«Θα είναι πολύτιμο να συγκεντρωθούν τα στοιχεία που σχετίζονται με αυτά τα προβλήματα και τα δικά σου ασφαλώς, γιατί ειλικρινά το λέω, δεν το ξέρω το θέμα, δεν έχω καμία σχέση με το θέμα. Και να σου πω και κάτι ακόμη; Έπεσα από τα σύννεφα όταν μου είπες τηλεφωνικά, ότι υπάρχει πρόβλημα αναλφαβητισμού στο Περιστέρι. Και να ξέρεις κάτι. Πολλά προβλήματα λύνονται πολύ πιο απλά, πέρα και έξω από πολλές συζητήσεις και το μπέρδεμα πολλών και διάφορων που δεν το γνωρίζουν το θέμα».
7.4. Συμπεράσματα
Ο εισηγητικός χαρακτήρας των αποφάσεων της Επιτροπής Παιδείας προς το Δημοτικό Συμβούλιο, δε μειώνει καθόλου τη σημασία και το έργο που επιτελεί μιας κι αυτές αναφέρονται σε πραγματικά εκπαιδευτικά προβλήματα της πόλης. Ο μονόπλευρος, όμως, προσανατολισμός της ΔΕΠ σε θέματα όπως η χωροθέτηση νέων σχολείων, η αντιμετώπιση των οξύτατων υλικοτεχνικών προβλημάτων, η ορθολογική διαχείριση και κατανομή των πόρων στις Σχολικές Επιτροπές, αδυνατίζει το μέτωπο που πρέπει να ορθωθεί απέναντι σε άλλα υπαρκτά κοινωνικά και εκπαιδευτικά προβλήματα, όπως είναι αυτά του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι έμμεσες και περιστασιακές αναφορές που γίνονται για ένα έστω περιορισμένο φάσμα τέτοιων εκπαιδευτικών προβλημάτων, όπως είναι η σχολική αποτυχία και τα εμπόδια που ορθώνονται για της είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μπορεί μεν να αναφέρονται ως πτυχές της κακοδαιμονίας του εκπαιδευτικού συστήματος, δε φαίνεται όμως να απασχολούν τη ΔΕΠ στο σύνολο των παραμέτρων που σχετίζονται με το θέμα.
Από την άλλη πλευρά, η ΔΕΠ είναι ένα θεσμικό όργανο στο οποίο συμμετέχουν οι εκπαιδευτικοί κι άλλοι φορείς της περιοχής και με δεδομένες τις δομές συγκρότησης του Δήμου Περιστερίου, ο θεσμός αυτός αποκτά πολιτικά χαρακτηριστικά που δεν επιτρέπει τη χάραξη ενός συναινετικού σχεδίου δράσης για τέτοιου είδους προβλήματα. Οι αντιπαλότητες, οι ανταγωνισμοί και οι προσωπικές αντιπαραθέσεις καθορίζουν πολλές φορές τις συνεδριάσεις της ΔΕΠ. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο λειτουργίας, που συνήθως αποτελεί τον κανόνα κι όχι την εξαίρεση, δεν μπορούν να τεθούν ως ερωτήματα προς διερεύνηση, τα προβλήματα του αναλφαβητισμού, της σχολικής διαρροής και της σχολικής αποτυχίας στη βάση συγκεκριμένων στοιχείων που να προέρχονται είτε από προϋπάρχουσες έρευνες ή από έρευνες χρηματοδοτούμενες από τον ίδιο το Δήμο. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις γίνεται εμφανές ότι από την Επιτροπή Παιδείας λείπει μια επιστημονική επιτροπή η οποία θα θέτει τα άμεσα εκπαιδευτικά προβλήματα που εμφανίζονται μέσα και έξω από το σχολείο αλλά και για τους ενήλικες.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου