ΔΔ13: Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Δυτικής Αθήνας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ


ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (Α.Σ.Δ.Α).

9.1. Εισαγωγή
Ένας άλλος οργανισμός που δρα στα όρια της υπερτοπικής κοινωνίας που περικλείει το Δήμο Περιστερίου κι εμπλέκεται, ως ένα βαθμό, με προγράμματα καταπολέμησης του αναλφαβητισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού, είναι ο Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Δυτικής Αθήνας (Α.Σ.Δ.Α.). Ο Α.Σ.Δ.Α ιδρύθηκε το 1989 μετά από κοινή απόφαση εννέα Δήμων της περιοχής και συγκεκριμένα των Δήμων Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων, Αιγάλεω, Ζεφυρίου, Ιλίου, Καματερού, Περιστερίου, Πετρούπολης και Χαϊδαρίου, ενώ το 1994 προστέθηκε και ο Δήμος Κορυδαλλού. Όπως διαφαίνεται κι από την ιδρυτική διακήρυξη του Συνδέσμου, σκοπός δημιουργίας του Α.Σ.Δ.Α. είναι η αντιμετώπιση των υπερτοπικών και διαδημοτικών προβλημάτων της περιοχής για την οικολογική και βιώσιμη ανάπτυξή της, στη βάση της φυσιογνωμίας του αστικού χώρου που περικλείει τη Δυτική Αθήνα, της σύστασης και της πυκνότητας του πληθυσμού και των προτεραιοτήτων που δημιουργούν τα οξυμένα περιβαλλοντικά, χωροταξικά και αναπτυξιακά προβλήματα. Επιπρόσθετα, o ΑΣΔΑ δραστηριοποιείται στην αντιμετώπιση άλυτων προβλημάτων σχετικά με την υπεράσπιση της δημόσιας γης από ισχυρά γαιοκτησιακά συμφέροντα που ενυπάρχουν στην περιοχή και σε ειδικές δράσεις που ενισχύουν τη φυσιογνωμία των Δήμων της Δυτικής Αθήνας.

9.2. Η φυσιογνωμία της Δυτικής Αθήνας
Η Δυτική Αθήνα ανήκει χωροταξικά, πολεοδομικά και διοικητικά στην Περιφέρεια Πρωτευούσης. Στην ευρύτερη περιοχή που περικλείει, παρατηρούνται τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο στο οποίο παρατηρούνται αυξημένα ποσοστά αναλφαβητισμού και χαμηλά εισοδήματα. Τα παραπάνω προβλήματα πηγάζουν από το χαρακτήρα ανάπτυξης της περιοχής που ειδικά για την Δ. Αθήνα στηρίζεται κυρίως στον δευτερογενή και τριτογενή τομέα και κατά κύριο λόγο στη μεταποίηση. Το κατακεφαλήν εισόδημα είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το μέσο όρο της χώρας, ενώ συγκρινόμενο με το κοινοτικό μέσο κατά κεφαλή εισόδημα, δεν ξεπερνά το 50%. Από τη μεταποίηση που είναι εγκατεστημένη στην Περιφέρεια Πρωτεύουσας, ένα ποσοστό 20% του συνόλου βρίσκεται στη Δυτική Αθήνα, ενώ αυξητική τάση παρατηρείται στον τομέα της μικρής Βιοτεχνίας, των Υπηρεσιών και του Εμπορίου.
Σε σχέση με τον πληθυσμό παρατηρήθηκε μια αύξηση την περίοδο 1961 – 1991 κατά 101,4%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Περιφέρεια Πρωτευούσης ήταν περίπου 67%. Η αύξηση του πληθυσμού συνεχίστηκε καθ’ όλη την περίοδο ’61-’91 αλλά με συνεχώς φθίνοντα ρυθμό. Κατά τη τελευταία δεκαετία χαρακτηρίζεται σαν υποτονική, αφού μεταξύ 1981 και 1991 ο πληθυσμός της Δυτικής Αθήνας αυξήθηκε μόνο κατά 6% περίπου, αλλά σαφώς μεγαλύτερη από το μέσο όρο του 2,3% για την Περιφέρεια Πρωτευούσης. Οι αιτίες του γεγονότος αυτού πρέπει να αναζητηθούν στις επικρατούσες συνθήκες εργασίας και στη διαχρονική δυσμενή εξέλιξη των συνθηκών διαβίωσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Στην αύξηση του πληθυσμού συνέβαλε αποφασιστικά η μεταναστευτική κίνηση προς τη Δυτική Αθήνα για αναζήτηση εργασίας και μόνιμης κατοικίας που είχε σαν αποτέλεσμα την όξυνση των προβλημάτων σε ένα ήδη βεβαρημένο οικιστικό περιβάλλον. Σε σχέση με άλλες οικιστικές και γεωγραφικές ενότητες, κατά τη δεκαετία του ’90 η γεωγραφική ενότητα του ΑΣΔΑ υπερείχε έναντι της Περιφέρειας Πρωτευούσης ως προς την ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού της: Οι παραγωγικές ηλικίες (15 – 65) συμμετείχαν κατά περίπου ίδιο ποσοστό στον πληθυσμό, αλλά η ομάδα των νεότερων ηλικιών (0-14) υπεραντιπροσωπεύεται σε αντίθεση με την υποαντιπροσώπευση των μεγάλων ηλικιών. Οι Δήμοι της Δυτικής Αθήνας έχουν νεανικότερο πληθυσμό από άλλες περιφέρειες της χώρας, πρόκειται δηλαδή για μια υγιή πληθυσμιακή πυραμίδα αλλά η ποιοτική σύνθεση του εργατικού δυναμικού της είναι δυσμενέστερη καθώς υπολείπονται αναφορικά με τα τυπικά εργασιακά και εκπαιδευτικά προσόντα. Στη Δυτική Αθήνα περίπου το 50% του εργατικού δυναμικού είναι απόφοιτοι Δημοτικού που συγκαταλέγονται στους οργανικά και λειτουργικά αναλφάβητους, ενώ πολύ μικρός είναι ο αριθμός εκείνων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων και τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής διαδικασίας και κατ’ επέκταση τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Αναφορικά με την οικονομική δομή της Δ. Αττικής, οι Μικρομεσαίες Μεταποιητικές Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) συμβάλουν κατά 80% στην απασχόληση και παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή, καθώς και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Σύμφωνα, όμως, με τις εκτιμήσεις του ΑΣΔΑ, χαρακτηρίζονται από περιορισμένη παραγωγική ευελιξία και εξειδίκευση, έλλειψη ικανοποιητικής εσωτερικής οργάνωσης και διαχείρισης, ανεπάρκεια εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, χαμηλή παραγωγικότητα και προβλήματα που σχετίζονται με την προώθηση και διανομή προϊόντων. Γι’ αυτό το λόγο, η επιβίωση και η ανάπτυξη των βιοτεχνικών επιχειρήσεων της περιοχής, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προσαρμοστική τους ικανότητα στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον και τη διακλαδική συνεργασία. Στα πλαίσια αυτά, παρατηρήθηκε ένας αυξανόμενος αριθμός υπερτοπικών και διαδημοτικών συνεργασιών και συμπράξεων για την αποτελεσματικότερη διασύνδεση των τοπικών αγορών και την επίτευξη της δημιουργίας μιας ενιαίας αγοράς προϊόντων και πληροφοριών. Οι δράσεις αυτές εστίασαν την προσοχή τους στην αξιοποίηση της υπάρχουσας εμπειρίας, τη δημιουργία υποδομών ενημέρωσης, εκπαίδευσης και υποστήριξης, τόσο μεταξύ των Μ.Μ.Ε. της Δ. Αθήνας, όσο και την προώθηση της συνεργασίας ανάμεσα στις Μ.Μ.Ε. των δυο περιοχών και τη στήριξη ανοιγμάτων προς τις αγορές των Βαλκανίων.
Οι παραπάνω δομές ανάπτυξης ώθησαν τον ΑΣΔΑ να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της εκπαίδευσης του πληθυσμού και να το θέσει σε άμεση προτεραιότητα. Ο ΑΣΔΑ προσανατόλισε τη δράση του στη βελτίωση των εκπαιδευτικών προσόντων των εργαζομένων στις Μικρομεσαίες Βιοτεχνικές Επιχειρήσεις, κυρίως, με προγράμματα άρσης του τεχνολογικού αναλφαβητισμού και στην ηλεκτρονική διασύνδεσή τους με την τοπική και υπερτοπική αγορά. Παράλληλα, υποστήριξε προγράμματα εκπαίδευσης τόσο για «ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες» του πληθυσμού της περιοχής που υφίστανται ή βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, (γυναίκες και παλιννοστούντες από την πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.), όσο και στα πλαίσια της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, για την επιμόρφωση των αιρετών εκπροσώπων και των υπαλλήλων των Δήμων και την ηλεκτρονική διασύνδεση των σχολείων.

9.3. Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ)
Το πρόβλημα της αντιμετώπισης του τεχνολογικού αναλφαβητισμού των ΜΜΕ της Δ. Αθήνας τέθηκε ως στοιχείο της ποιοτικής αναβάθμισης του εργατικού δυναμικού με σκοπό να στηρίξει τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων και τις ανάγκες ενός διευρυμένου μεταποιητικού τομέα. Θεωρήθηκε ότι το υπάρχον προφίλ και η δομή των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων δε θα μπορούσε να αντέξει τον αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό και τις πιέσεις της εγχώριας αγοράς, με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν για τη συνοχή των τοπικών κοινωνιών. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στις επιχειρήσεις της περιοχής όταν άρχισαν να αισθάνονται την πίεση για την απόκτηση πιστοποιητικών ποιότητας (I.S.O.) στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές αλλά και των προβλημάτων που προέκυψαν και από τις αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το πιο σημαντικό πρόγραμμα που εφαρμόστηκε είχε την επωνυμία «ADAPT – ASTRANET» και σκοπός του ήταν η δυναμική προσέγγιση του προσωπικού των ΜΜΕ με τις νέες μεθόδους ενημέρωσης και πληροφόρησης από το ηλεκτρονικό διαδίκτυο για την αναβάθμιση της κινητικότητας, της ευλυγισίας και της συνεχιζόμενης εκπαίδευσής του. Μέρος του προγράμματος ήταν η δημιουργία του κόμβου ΙΝΤΕRNET στον ΑΣΔΑ, με τη χρήση λογισμικού υψηλών προδιαγραφών παρέχοντας στους χρήστες του υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, WWW, μεταφοράς και αναζήτησης αρχείων και πληροφοριών, ομάδες συζήτησης και βάση δεδομένων με πλήθος στοιχείων που αφορούν τις ΜΜΕ. Έτσι, οι επιχειρήσεις που απόκτησαν accounts στον κόμβο του ΑΣΔΑ εκπαιδεύτηκαν στη χρήση του Internet από ειδικούς εκπαιδευτές στο χώρο της κάθε επιχείρησης. Παράλληλα και μετά την εκπαίδευση των εργαζομένων στις ΜΜΕ, υπήρξε πρόβλεψη για τη συνεχή υποστήριξη, αναφορικά με πιθανά προβλήματα που θα ανέκυπταν, με τη δημιουργία ειδικής τηλεφωνικής γραμμής (Hot Line Support) και χρήση ειδικών εργαλείων του Internet (web e-mail net meeting). Επίσης και στα παραπάνω πλαίσια το Σωματείο Βιοτεχνών Περιστερίου δημιούργησε στις αρχές του 2000 αυτοτελή δομή ηλεκτρονικής συνεργασίας για ενημέρωση των επιχειρήσεων με ειδικό πρόγραμμα εκμάθησης χειρισμού PC και Internet, μέσω του προγράμματος ASTRANET. Ο προσανατολισμός που δόθηκε αφορούσε την άντληση πληροφοριών για τις τάσεις στην αγορά εργασίας στην περιοχή της Δυτικής Αθήνας, την ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, τον έλεγχο και τη διασφάλιση της ποιότητας, το κόστος παραγωγής, τη διαφήμιση και έρευνα αγοράς που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις, τον τρόπο οργάνωσης και διοίκησής τους, καθώς και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται.

9.4. Παλιννοστούντες
Το μεταναστευτικό ρεύμα των Ελλήνων από τις Δημοκρατίες της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. στην Ελλάδα την τελευταία δεκαπενταετία και ιδιαίτερα την περίοδο 1991-1993, δημιούργησε μια ιδιαίτερη πληθυσμιακή ομάδα στην ελληνική κοινωνία που εμφανίζει έντονα χαρακτηριστικά κοινωνικού αποκλεισμού αναφορικά με τις δυσκολίες προσαρμογής, τα προβλήματα απασχόλησης, την ελλιπή γνώση της ελληνικής γλώσσας και της κατανόησης του τρόπου λειτουργίας τής ελληνικής κοινωνίας. Η Δ. Αθήνα τη τελευταία δεκαπενταετία, γίνεται τόπος εγκατάστασης τόσο των παλιννοστούντων Ελληνοποντίων από την πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. όσο και των αλλοδαπών. Η υποδοχή ενός τόσο μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματος μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ανέδειξε την έλλειψη κατάλληλων υποδομών και ολοκληρωμένης πολιτικής για την ομαλή κοινωνική και επαγγελματική ένταξή τους στις τοπικές κοινωνίες. Επιπροσθέτως, στην περίπτωση της Δ. Αθήνας παρατηρήθηκε έλλειψη κρατικής παρέμβασης, ενώ οι προσπάθειες της τοπικής αυτοδιοίκησης, λόγω των περιορισμένων πόρων που διέθετε, δεν εξασφάλισαν την έγκαιρη επίλυση των προβλημάτων των παλιννοστούντων. Έτσι, ο ΑΣΔΑ πήρε την πρωτοβουλία για τον εντοπισμό του πληθυσμού αυτού και την καταγραφή των προβλημάτων τους, μέσα από αυτοχρηματοδοτούμενη έρευνα που διεξήγαγε την άνοιξη του 2000. Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας ήταν τα εξής:
Με την εγκατάστασή τους στη Δ. Αθήνα αναμενόταν να απορροφηθούν σχετικά ευκολότερα από την πληθώρα των βιομηχανιών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων που εδρεύουν στην περιοχή. Αυτό όμως δεν κατέστη εφικτό, κυρίως λόγω της ασυμβατότητας των επαγγελματικών τους δεξιοτήτων με τις ανάγκες της τοπικής αγοράς εργασίας. Έτσι εκτιμήθηκε ότι το ποσοστό ανεργίας στις ηλικίες «20-29», «30-39», και «40-49», ξεπερνούσε αντίστοιχα το 19%, 24%, 16%, ήταν δηλαδή ιδιαίτερα αυξημένο σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Επί του συνόλου 764 ατόμων που δήλωσαν άνεργοι, οι Άνδρες αντιστοιχούν στο 34%, και οι Γυναίκες στο 66%. Επίσης σε σχέση με την ερώτηση «θέση στο επάγγελμα στην Ελλάδα», το 39% του συνόλου των απασχολούμενων ανήκει στην κατηγορία «μισθωτός- ημερομίσθιος», το 40% άνεργος, το 2% αυτοαπασχολούμενος ενώ οι μη απασχολούμενοι για διάφορους λόγους ανέρχονταν στο 17,12%.
Το επίπεδο εκπαίδευσης των παλιννοστούντων θα μπορούσε να θεωρηθεί ικανοποιητικό. Συγκεκριμένα το 10,22% των Γυναικών και το αντίστοιχο 5,68% των Ανδρών έχουν πτυχίο Ανώτατης Εκπαίδευσης, το 46,87% με πτυχίο Μέσης και Τεχνικής Εκπαίδευσης, ενώ τα άτομα με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης ανέρχονται στο 26,75%. Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα αποτελέσματα που αφορούν την ανεργία ανά επίπεδο εκπαίδευσης. Τα άτομα με Ανώτερη ή Ανώτατη Εκπαίδευση πλήττονται στον ίδιο βαθμό με τους αποφοίτους της Μέσης και Τεχνικής Εκπαίδευσης, ενώ πιο οξυμένο εμφανίζεται το πρόβλημα στους αποφοίτους Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αυτό συμβαίνει διότι α) πολλοί από αυτούς έχουν ειδικεύσεις που δεν ανταποκρίνονται στην ελληνική αγορά εργασίας, λόγω της διαφορετικής οργάνωσης των παραγωγικών δραστηριοτήτων στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ., όπου υπήρχε σύνδεση και προσαρμογή του περιεχομένου της εκπαίδευσης στις προσφερόμενες θέσεις εργασίας και β) τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα οι απόφοιτοι της Ανώτατης – Ανώτερης, Μέσης και Μέσης – Τεχνικής Εκπαίδευσης σχετικά με την αναγνώριση – αντιστοίχιση των πτυχίων τους στην Ελλάδα. Αναφορικά με το επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας, αυτό είναι χαμηλότερο όσο μεγαλώνει το όριο ηλικίας. Στις ηλικίες των «14-19» παρουσιάζεται το μικρότερο πρόβλημα, όπου μόνο το 12% γνωρίζει «λίγο» την ελληνική γλώσσα, ενώ γύρω στο 68% δηλώνει ότι γνωρίζει «καλά» ή «άριστα». Αυτό συμβαίνει διότι στην πλειοψηφία τους αυτά τα παιδιά έχουν πάρει την πρωτοβάθμια εκπαίδευσή τους στην Ελλάδα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκδήλωση πρόθεσης για πρόσληψη Παλιννοστούντων ως εργαζομένων στις ΜΜΕ από τους ιδιοκτήτες. «ΝΑΙ» απάντησε 56,6% και «ΟΧΙ» το 27,9%, ενώ δεν απάντησε το 15,5%. Οι λόγοι που επικαλέστηκαν οι εργοδότες που απάντησαν «ΟΧΙ» σχετίζονταν με το επίπεδο κατοχής της γλώσσας (13,1%), την ελλιπή γνώση της αγοράς (10,7%), τη δυσκολία προσαρμογής στη φιλοσοφία της επιχείρησης (9,8%), στη διαφορετική νοοτροπία (8,2%), ενώ το 3,2% δήλωσε άλλους λόγους.
Εκπαιδευτικές και πολιτιστικές παρεμβάσεις
Με πρωτοβουλία του ΑΣΔΑ έγινε δυνατή η δικτυακή διασύνδεση πολλών από τα σχολεία των Δήμων της Δυτικής Αθήνας, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας παρέχοντας δωρεάν σύνδεση INTERNET, σε πρώτη φάση σε 156 σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Η ηλεκτρονική διασύνδεση γενικεύτηκε το 2003 και επεκτάθηκε σε οργανισμούς και φορείς της εκπαίδευσης (Γραφεία Εκπαίδευσης, Σωματεία Εκπαιδευτικών) και γενικότερα σε Φορείς της τοπικής κοινωνίας.
Παράλληλα, ο ΑΣΔΑ ενθάρρυνε πολιτιστικές παρεμβάσεις, μέσω της δημιουργίας ειδικού Γραφείου Πολιτισμού. Χρηματοδοτεί και εκδίδει το πολιτιστικό περιοδικό «ΕΝΝΕΑΔΑ», εκθέσεις φωτογραφιών, λογοτεχνικούς και ποιητικούς διαγωνισμούς, διαδημοτικές εκθέσεις εικαστικών και αθλητικές συναντήσεις μεταξύ των σχολείων.