Ο τεχνολογικός ή ψηφιακός αναλφαβητισμός Technological or digital illiteracy

dΤεχνολογικός αναλφαβητισμός Ο τεχνολογικός ή ψηφιακός αναλφαβητισμός (technological illiteracy), εισήχθηκε ως αυτοτελή έννοια και κατηγορία του φαινομένου του αναλφαβητισμού, κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν γενικεύτηκε η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και η εισαγωγή της νέας τεχνολογίας σε κάθε τομέα της παραγωγικής διαδικασίας και της κοινωνικής ζωής. Ο τεχνολογικός αλφαβητισμός παρουσιάζεται βασικά με δυο διαστάσεις: α)Μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, με την εισαγωγή της πληροφορικής σε κάθε φάση της εκπαιδευτικής πράξης: ως υποστηρικτικό μέσο στην οργάνωση του σχολείου και της σχολικής τάξης, ως λογισμικό υλικό για την προώθηση των διδακτικών σκοπών των αναλυτικών προγραμμάτων και της διδασκαλίας των μαθημάτων, ως ενασχόληση των μαθητών με το μάθημα των νέων τεχνολογιών και την απόκτηση των αντίστοιχων δεξιοτήτων και ως μέσο συλλογής και ανταλλαγής πληροφοριών από το διαδίκτυο. β) Στο χώρο των ενηλίκων, με τη χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας τόσο στην καθημερινή παραγωγική δραστηριότητα (ορθολογικοποίηση του εργάσιμου χρόνου και των μέσων εργασίας που διατίθενται), όσο και στην οργάνωση δεδομένων ατομικού και οικογενειακού προγραμματισμού (ανάπτυξη συστημάτων αγορών καταναλωτικών και άλλων προϊόντων από το διαδίκτυο, επικοινωνία με πρόσωπα του συγγενικού ή άλλου περιβάλλοντος κτλ.). Η RENATA DE POURBAIK διαπραγματεύεται το θέμα του τεχνολογικού αναλφαβητισμού, με το πώς μπορούν να αναδυθούν καινούριοι τύποι αλφαβητισμού χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών και πώς ο χρόνος και η απόσταση μπορούν να εκμηδενίσουν τα εμπόδια που αναπόφευκτα παρουσιάζονται με τις άλλες παραδοσιακές μορφές επικοινωνίας. Η μελέτη με την οποία ασχολήθηκε, βασίστηκε σε μια έρευνα των φοιτητών ενός πανεπιστημίου στον Καναδά με αρχικό σκοπό τη συναγωγή συμπερασμάτων που προκύπτουν από τη χρησιμοποίηση της αγγλικής γλώσσας στο διαδίκτυο, αναφορικά με την πιστοποίηση σε επίπεδο profiency της E.A.P. ( “English as a Second Language for Academic Purposes”). Στη μελέτη αυτή κεντρικό θέμα τίθεται η ηλεκτρονική επικοινωνία που θεωρείται ότι είναι ένα αποτελεσματικό μέσο με τεράστια πλεονεκτήματα για την επίτευξη των ακαδημαϊκών σκοπών στα σχολεία. Κι αυτό συμβαίνει διότι η ηλεκτρονική συζήτηση (που μοιάζει σε πολλά αλλά ταυτόχρονα διαφέρει από τις καθιερωμένες μορφές επικοινωνίας, όπως την προφορική επικοινωνία ή το κλασικό γραπτό δίκτυο επικοινωνίας) δίνει τη δυνατότητα μεταξύ των ανθρώπων να οργανώνουν συζητήσεις- διασκέψεις χρησιμοποιώντας ίδια τεχνολογικά μέσα. Υποστηρίζει, επίσης, ότι το είδος αυτό της επικοινωνίας που αναπτύσσεται μέσω της οθόνης των ηλεκτρονικών υπολογιστών δε διαφέρει κατά πολύ από τον προφορικό λόγο που αναπτύσσεται στην κλασική αίθουσα ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος, διότι και σε αυτή τη νέα μορφή επικοινωνίας παρεμβαίνουν ανεξάρτητες συνθήκες, όπως η άσχημη διάθεση, το συναίσθημα και η επίδραση του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος. Υποστηρίζει, δε, ότι στο είδος και στις μορφές της κοινωνικής πράξης επιδρούν οι νέες μορφές αλφαβητισμού (ακαδημαϊκός αλφαβητισμός, πληροφοριακός αλφαβητισμός και ο τεχνολογικός αλφαβητισμός) και εισάγει νέες μορφές αλφαβητισμού: α) Την τον ακαδημαϊκό αλφαβητισμό (academic literacy) όπου υποδηλώνεται η δυνατότητα για ηλεκτρονική συζήτηση και διαβούλευση σε κάθε ακαδημαϊκό επίπεδο κι εκλαμβάνεται ως μια «κινητή σκάλα» (πχ. ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες) που επιτρέπουν την πρόσβαση των μαθητών στην επίτευξη των ακαδημαϊκών στόχων. Οι μαθητές και οι άνθρωποι γενικότερα μπορούν μέσα από τη συμμετοχή τους σε τέτοιας φύσης πρακτικές να δημοσιοποιήσουν την περιέργειά τους για έρευνα χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου. β) Την έννοια του αλφαβητισμού των ηλεκτρονικών υπολογιστών (computer literacy) όπου δηλώνεται ότι στον εικοστό αιώνα οι άνθρωποι δεν έχουν την υποχρέωση να απασχολούνται αποκλειστικά στο γραφείο, αλλά μπορούν να πράττουν το ίδιο στο σπίτι τους, οποιαδήποτε χρονική στιγμή το επιθυμήσουν και μπορούν να υιοθετήσουν τέτοιες πρακτικές και δεξιότητες μέσω του C.N.T.D. ( Course Newsgroup Thematic Discussion). γ)Την έννοια του αλφαβητισμού διαχείρισης πληροφοριών (information literacy) με την οποία προσδίδονται εκείνες οι δεξιότητες που αναπτύσσονται από την ορθολογικοποίηση και διαχείριση των πληροφοριών που ενυπάρχουν σε μέγιστο βαθμό στην σύγχρονη εποχή, την εποχή της έκρηξης των γνώσεων. Με βάση την παραπάνω προβληματική έγινε φανερό από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, ότι η ανάγκη καταπολέμησης του αναλφαβητισμού παίρνει μια νέα μορφή από τη στιγμή που αναγνωρίζεται και με τον όρο ψηφιακός αναλφαβητισμός. Ο ψηφιακός αναλφαβητισμός είναι άμεσα συνδεδεμένος με την ικανότητα ενός ατόμου ή μιας επιχείρησης να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών στη παραγωγική διαδικασία (σήμερα το 80% των νέων θέσεων εργασίας στης Ε.Ε. δημιουργείται στον τομέα των νέων τεχνολογιών). Η παραπάνω διαπίστωση αρχίζει να έχει αντανάκλαση και στον τομέα της παραγωγικής διαδικασίας, όπως για παράδειγμα στην ανάγκη τεχνολογικού εκσυγχρονισμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που λόγω μεγέθους δεν έχουν τη δυνατότητα άμεσης αντικατάστασης του μηχανολογικού και τεχνολογικού τους εξοπλισμού και την ψηφιακή- τεχνολογική διαχείριση των πληροφοριών στην αγορά εργασίας. Επίσης, σημειώθηκε, ότι η ανάγκη του ψηφιακού εναλφαβητισμού καθίσταται πρώτιστη ανάγκη και για τις πλέον απομονωμένες περιφέρειες που τα εμπόδια των οδικών προσβάσεων και οι γενικότερες μορφολογικές δυσλειτουργίες μπορούν ως ένα βαθμό να ξεπεραστούν, αν αξιοποιηθούν ορθολογικά οι δυνατότητες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των δικτύων και της χρήσης του ηλεκτρονικού διαδικτύου (Internet). Αναφορικά με τον προβληματισμό αυτό και σε σχέση με την περίπτωση της Ελλάδας, υποστηρίχτηκε ότι ο τεχνολογικός εναλφαβητισμός υστερεί σημαντικά στους εργασιακούς χώρους, κυρίως του Δημόσιου Τομέα. Εκεί όπου παρατηρείται μια αξιόλογη δραστηριότητα είναι στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως στους χώρους εφαρμογής των νέων τεχνολογιών, στα πλαίσια της εκπαίδευσης ενηλίκων που αναλαμβάνεται από μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους και επιχειρήσεις. Θεωρήθηκε, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ότι η προώθηση καινοτομιών κάθε είδους, μέσω της χρήσης του τεχνολογικού και ψηφιακού εναλφαβητισμού, συντελεί στη βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας, ειδικά για χώρες, όπως η Ελλάδα, όπου καθίσταται αδήριτη ανάγκη για την ταχύτερη δυνατή ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη κατεύθυνση της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών. Συνδέθηκε, δε και με την ανάγκη «ομογενοποίησης» του χώρου δράσης στα πλαίσια των εκπαιδευτικών συστημάτων των χωρών της Ε.Ε., θέτοντας σε προτεραιότητα α) την ταχύτατη εκμάθηση της χρήσης και της αξιοποίησης των Η/Υ σε όλα τα σχολεία κι από όλους τους μαθητές στο πλαίσιο του προγράμματος «e- learning», β) στο χώρο της παραγωγικής διαδικασίας, θεωρήθηκε ότι η επίτευξη του τεχνολογικού αναλφαβητισμού θα συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης, τόσο σε περιφερειακό, όσο και σε τοπικό επίπεδο και γ) επισημάνθηκε ότι πρέπει να συνδεθεί με τον επαναπροσδιορισμό του περιεχομένου των Κρατικών Πολιτικών που διαμορφώνονται στα πλαίσια του κοινωνικού κράτους και του κράτους πρόνοιας. iv>